“Ky 2023 do të jetë viti kur Kosova do të arrijë momentin e së vërtetës“, tha për Euronews serbi Timothy Les, bashkëpunëtor i Qendrës për Gjeopolitikë në Universitetin e Kembrixhit, duke iu përgjigjur pyetjes se çfarë mund të pritet në Kosovë pas tensioneve të shumta të fundit.

Les thotë se ka dy skenarë, por të kundërt. Njëri prej tyre do të përfshinte një marrëveshje ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës që do të përfshihej njohja e Kosovës në këmbim të autonomisë për veriun. Skenari i dytë do të ishte “nuk u arrit marrëveshja”, sepse Prishtina refuzon të pranojë autonominë e veriut të Kosovës, shkruan Euronews.rs, përcjell Insajderi.

Sipas analistëve, rezultatet do të përcaktohen deri diku nga roli i Perëndimit dhe presioni nga zyrtarët perëndimorë për të arritur një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve veçse ka filluar tashmë.

Beogradin dhe Prishtinën i ka vizituar këshilltari i lartë i Departamentit të Shtetit, Derek Šole, e më pas kanë mbërritur përfaqësuesit special të BE-së dhe SHBA-së, Miroslav Lajçak dhe Gabriel Escobar.

“BE ndjen urgjencën për të arritur një marrëveshje”

Se Uashingtoni ashtu edhe Brukseli kujdesen për zgjidhjen e çështjes së Kosovës ishte e qartë në disa raste vitin e kaluar. Disa situata krize, nga çështja e riregjistrimit të automjeteve e deri te barrikadat në veri për shkak të arrestimit të disa serbëve, u zgjidhën me përpjekjet diplomatike të zyrtarëve perëndimorë. Këto përpjekje do të vazhdojnë.

“Skenari i parë përfshin një marrëveshje midis Serbisë dhe Kosovës në të cilën e para njeh të dytën – fillimisht praktikisht dhe më vonë formalisht – në këmbim të autonomisë për veriun e Kosovës. Diplomatët amerikanë dhe evropianë janë fuqimisht në favor të kësaj. Qeveria në Beograd mund të përfundojë se një marrëveshje e tillë është më e mira që Serbia mund të marrë nëse nuk ka alternativa të tjera për serbët e Kosovës. Ngjashëm, qeveria në Prishtinë mund të konkludojë se dhënia e autonomisë serbëve është një çmim që ia vlen të paguhet për t’i mundësuar asaj të nisë ofertën për anëtarësim në BE” – tha Les.

Skenari i dytë, shton ai, nënkupton se Prishtina vazhdon politikën e saj ekzistuese të përpjekjes për të integruar veriun në pjesën tjetër të Kosovës, duke shpresuar se Perëndimi do ta pranojë atë.

Eric Gordy, profesor në Kolegjin Universitar në Londër, beson se ajo që do të ndodhë në marrëdhëniet ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës do të pasqyrojë prioritetet e akterëve kryesorë të jashtëm.

“BE ndjen një urgjencë për të arritur një marrëveshje dhe do të vazhdojë të propozojë takime, plane dhe afate, të cilat autoritetet në Beograd dhe Prishtinë vetëm do t’i ndjekin nga afër. Ndërkohë, është në interesin e Rusisë që të nxisë tensione të mëdha ose konflikte të dhunshme pothuajse kudo në Evropë, për të mbajtur Evropën të shpërqendruar nga lufta në Ukrainë”, tha Gordi.

Në mes të tensioneve të ndezura, Rrjeti Editorial i Gjermanisë (RND) e përfshiu Kosovën në mesin e shtatë vendeve më të rrezikshme të krizës në vitin 2023. RND tregon se është e qartë se lufta është kthyer në Evropë.

Megjithatë, analistët besojnë se ka ende hapësirë ​​për qetësimin e tensioneve. 

“Qësimi i tensioneve Asociacioni, pastaj marrëveshja për normalizim”

Kushtet për heqjen e barrikadave në veri ishin tërheqja e njësive të policisë së Kosovës nga veriu, si dhe lirimi i tre serbëve. Pas dy javë e gjysmë bllokada, njëri prej të arrestuarve, ish-polici Dejan Pantiq, u lirua në arrest shtëpiak dhe kjo mjaftoi për vendimin për heqjen e barrikadave.

Kjo do të thotë gjithashtu se kërkesat e serbëve u plotësuan vetëm pjesërisht, sepse çështja e Bashkësisë së Komunave Serbe, gati dhjetë vjet pas nënshkrimit të Marrëveshjes së Brukselit, mbeti pengesë mes dy palëve

Siç tha për Euronews serbi Dragisa Mijaçiq, koordinator i Konventës Kombëtare të BE-së për kapitullin 35, gjëja më e rëndësishme është që situata të de-përshkallëzohet dhe pastaj të shkojmë, siç thotë ai, në një “mënyrë lineare”.

“Sinqerisht, mendoj se çështja e parë është de-përshkallëzimi i situatës për të nisur negociatat për një Asociacion, por edhe për dy negociata për normalizimin e marrëdhënieve dhe në lidhje me atë që parashikohet në planin evropian. Mendoni se nëse i shikojmë gjërat në mënyrë të parashikueshme, atëherë këto janë hapa, deeskalimi, asociacioni dhe në fund marrëveshja për normalizim, por duke marrë parasysh veprimet e shpeshta të njëanshme të qeverisë së Kosovës, por duke marrë parasysh edhe reagimet e serbëve, siç është tërheqja nga institucionet dhe barrikadat, gjithashtu shumë lehtë mund të ndodhë që kjo rrugë lineare të njolloset me disa destabilitete siç kemi pasur në vitin 2022”, tha Mijaçiq.