Raiffeisen për herë të parë hyri në dyert e Thesarit të Amerikës këtë pranverë, kur u përpoq të shkëmbente disa nga asetet e tij ruse për një aksion në Strabag, një firmë ndërtimi austriake, në pronësi të fundit nga Oleg Deripaska, një oligark nën sanksione.

Disa ditë pas pushtimit të Ukrainës nga Vladimir Putin, Raiffeisen, banka austriake, tha se po shqyrtonte shitjen e biznesit të saj në Rusi. Njëzet e shtatë muaj më vonë, njësia e huadhënësit në vend po ecën mjaft mirë. Stafi i saj është rritur në gati 10,000, një rritje prej 7% që nga viti 2022. Vitin e kaluar fitimi i saj arriti në 1.8 miliardë euro (2 miliardë dollarë)—më shumë se çdo filial tjetër i bankës dhe një trefishim që nga viti 2021. Raiffeisen është një nga një duzinë huadhënësve që Rusia e konsideron “sistemikisht” të rëndësishme për ekonominë e saj. Banka ka rëndësi edhe për financat e vetë Kremlinit, pasi ajo pagoi ekuivalentin e gjysmë miliardë dollarëve taksë vitin e kaluar.

Raiffeisen është banka më e madhe perëndimore në Rusi, por jo e vetmja. Fitimet e kombinuara të pesë bankave të BE-së me operacionet më të mëdha ruse janë trefishuar, duke arritur gati 3 miliardë euro në 2023. Suksesi i bën bankat një objektiv. Në maj, Amerika kërcënoi të frenonte aksesin e Raiffeisen në sistemin e saj financiar për shkak të marrëveshjeve ruse të bankës. Më 10 qershor, në një përpjekje për të qetësuar kritikët, huadhënësi planifikon të ndalojë kryerjen e transfertave të dollarëve jashtë vendit. Rusia, nga ana e saj, ka filluar të konfiskojë asetet e bankave perëndimore që i konsideron “jomiqësore”. Fitimet e letrave ruse të huadhënësve perëndimorë rrezikohen të kthehen në hi.

Disa banka evropiane, si Société Générale e Francës, i shitën operacionet e tyre ruse në fillim të luftës. Edhe pse ato që kanë mbetur kanë reduktuar stafin e tyre me vetëm 3%, portofolet e tyre janë tkurrur mjaft. Vetëm Raiffeisen ruan ekspozim të konsiderueshëm, me 15% të aktiveve të tij të mbetura në vend, krahasuar me 5% për UniCredit, e cila ka më së shumti. Por, gjithashtu, e ka ulur librin e saj të huave – me 58% që nga pushtimi – dhe ka ndaluar dhënien e huave të reja (edhe nëse po kalon mbi disa ekzistuese).

Pra, çfarë shpjegon vazhdimin e fitimit?

Një përgjigje qëndron në diferencën midis normave të pakta të interesit që bankat u paguajnë depozituesve dhe asaj të bankës qendrore ruse. Ky i fundit qëndron në 16%, gati katër herë më i lartë se tre vjet më parë. Një përgjigje tjetër është teknike. Në vitin 2022, duke parashikuar një nxitim të mospagimeve ruse, bankat rezervuan provizione të mëdha për humbjen e kredive. Kur cunami i frikshëm i borxhit të keq nuk arriti, këto dispozita u liruan, duke rritur fitimet, vëren Halil Sentürk i Morningstar dbrs, një agjenci vlerësimi.

Për më tepër, sanksionet kanë eliminuar shumicën e konkurrencës perëndimore. Si pasojë, njerëzit e guximshëm evropianë veçanërisht Raiffeisen kanë përfituar. Pas pushtimit depozitat në huadhënësin austriak u rritën, edhe pse i mbajti normat jashtëzakonisht të ulëta. Kjo për shkak se depozituesve rusë u pëlqen të ruajnë disa nga paratë e tyre në një bankë perëndimore, vetëm në rast se ato vendase shpërthejnë. Huadhënësi luajti gjithashtu një rol vendimtar në ndihmën e bizneseve të huaja për të lëvizur paratë brenda dhe jashtë Rusisë, duke llogaritur gati gjysmën e të gjitha pagesave me pjesën tjetër të botës në shkurt të vitit të kaluar.

Megjithatë, një biznes i tillë është fitimprurës vetëm në letër, pasi fitimet janë të vështira për t’u riatdhesuar. Rusia ka kontrolle të rrepta të kapitalit që pengojnë bankat të transferojnë para. Në të njëjtën kohë, fitimet e konsiderueshme të letrës po tërheqin vëmendjen e rregullatorëve amerikanë dhe evropianë. Muajin e kaluar disa huadhënës morën një letër nga Banka Qendrore Evropiane që u kërkonte të shkurtonin ekspozimin e tyre ndaj Rusisë. Raiffeisen u urdhërua të zvogëlojë librin e tij të huave ruse me 65% të tjera deri në vitin 2026, më shpejt se sa kishte planifikuar banka. Në dhjetor, Shtëpia e Bardhë nxori një urdhër ekzekutiv që i ekspozonte bankat e huaja ndaj sanksioneve dytësore nëse zbulohej se ato lehtësonin transaksionet që përfshijnë kompleksin ushtarak-industrial të Rusisë. Në maj, Janet Yellen, sekretarja e thesarit e Amerikës, paralajmëroi bankat evropiane se “operimi në Rusi krijon një rrezik të madh”.

Problemi për bankat evropiane në Rusi është se ato kanë pak rrugë daljeje. Idealisht ata do t’i shesin njësitë vendore kompanive të tjera të huaja, por pak janë të interesuar të marrin biznese të tilla të ndërlikuara gjeopolitikisht. Shitja te vendasit kërkon miratimin e zotit Putin dhe, duke pasur parasysh kontekstin, çdo marrëveshje nuk ka gjasa të përfundojë me një çmim të drejtë. Përpjekjet më të fundit për të përfunduar shitjet ose janë zvarritur ose kanë dështuar. Mënyrat më kreative për të riatdhesuar kapitalin përfshijnë gjithashtu rreziqe të mëdha. Raiffeisen për herë të parë hyri në dyert e Thesarit të Amerikës këtë pranverë, kur u përpoq të shkëmbente disa nga asetet e tij ruse për një aksion në Strabag, një firmë ndërtimi austriake, në pronësi të fundit nga Oleg Deripaska, një oligark nën sanksione.

Kjo i lë bankat evropiane me një opsion përfundimtar: të vazhdojnë të mbyllin portofolet e tyre ruse. Por edhe kjo nuk është aspak e thjeshtë, dhe jo vetëm për shkak të rritjes së kontrollit nga rregullatorët perëndimorë. Në maj, një gjykatë ruse urdhëroi sekuestrimin e aseteve të Commerzbank dhe Deutsche Bank, dy huadhënëse gjermane, për shkak të përfshirjes së tyre në një projekt gazi që u anulua pas pushtimit. Në një proces gjyqësor paralel, gjykata sekuestroi edhe pasuritë që i përkasin UniCredit, një institucion italian. E gjithë kjo do të thotë se ka një shans të mirë që shumë njësi perëndimore në Rusi të përfundojnë duke u shkruar të paktën pjesërisht. Bankat evropiane përballen me një çmim të lartë reputacioni – dhe pagimi nuk ka gjasa të jetë i vlefshëm./ The Economist