Eshte nje vend i vogel, ne nje regjion brutal, populli i te cilit ka perjetuar perspektivat e asgjesimit shkaku i kultures dhe fese se tyre. Perderisa keto pershkrime jane te sakta edhe per Izraelin, une jam duke folur per Kosoven.

Une per here te pare vizitova Kosoven be vitin 2013, per nje konference internacionale nderfetare. Shteti ishte vetem pese vjec, dhe me dukej sikur po kthehesha mbrapa ne kohe ne Izraelin e porsalindur. Shume prej lidereve ne Kosove kishin luftuar per jetet e tyre dhe bashke me to mbartnin vendosmerine e zymte dhe shpresen: Ata duhej ta ndertonin ekonomine. Ata duhej te ndertonin marredhenie diplomatike. Te zhvillonin sistemin e edukimit. Po e bene kete, njerezit e tyre do te mund te lulezonin me ne fund. Po nuk e bene, ditet me te erreta mund te ktheheshin.

Kjo ndjesi e farefisnise u deshmua te jete me shume se vetem nje projektim i imi. Tek hoteli im takova te gjithe stafin, te cilet ishin rreshtuar te pershendesnin Rabbinin e pare qe kishin njohur. Me vone, teksa ecja ne rruget e qytetit te Pejes, verejta se sa shume vemendje merrte Kippah ime.

Grupe te njerzve me ndiqnin kohe pas kohe – por ata ishin duke buzeqeshur, vraponin te me shrengonin doren dhe me pyesnin plot ngazellim nese isha Izraelite apo Amerikan.

(Sic doli, dyjat ishin pergjigjje te sakta, kujtuar ndihmen qe dy vendet i dhane Kosoves.)

Kam qene edhe dy here te tjera ne Kosove pas asaj here, me delegacione te profesionalisteve te rinj hebrej, te emocionuar te jene ne nje vend qe evokonte idete dhe idealet hebreje. Cdo here, u kthyem me ndjenjen e quditshme te te qenit te lidhur me kete vend qe ishte shume larg shtepise sone ne Shtetet e Bashkiara, qytetaret e te cilit ishin shumica Mysliman Prograsiv.

Eshte e veshtire te pershkruaj energjine dhe ngazellimin qe nje njeri fiton ne Kosove. Si nje Hebre, ndihesh i bashkuar me njerezit ne rruge ne nje menyre disi te ngjajshme me lidhjen qe ndjen me izraelitet duke ecur rrugeve te Tel Avicit. Njerezit jane te menqur, te embel dhe te orientuar nga familja. Ata jane progresiv, myslimane te lidhur me kulturen ne te njejten menyre si shume izraelite jane thellesisht hebrenj dhe Sekulare.

Ne nje nivel te thelle, Kosovaret dhe hebrenjet munden q poashty te procesojne dhimbjen ne nje menyre te ngjajshme kulturore. Gjate udhetimit tim te dyte, ne nje udhetim te papritur me ish ministrin Kosovar te Ekonomise dhe Financave, ne varrezat e gjendura ne fshatera, ne u ndalem ne shtepine e nje lideri i cili kishte humbur pjesen e madhe te familjes se tij gjate nje dhune gjenocidale. Ai na tregoi ne detaje se pse gjendeshin 50 varre matane rruges nga shtepia e tij – e gjithe kjo duke majtur nje qendrim lehtesues tek sa fliste.

E pyeta se si mund te kishte kaq shume vullnet per jeten kur kishte perjetuar kaq shume vuajtje. Pasi e permendi butesisht se asgje nuk mund te krahasohej me Holokaustin, ai u pergjigj duke thene se cdo mengjes e dergonte nipin ne shkolle – e ai veprim e mbushte me shprese. Ai jetonte per te ardhmen e familjes se tij.

Shpresa si kunderpergjigjje ndaj dhimbjes eshte shume Izraelite – dhe Kosovare.

Vendosmeria e zymte eshte shume Izraelite – edhe Kosovare.

Mikepritja. Familja. Miqesia. Ushqimi. Gjuha. Besnikeria. Dashuria per lirine. Rrefimi i ngjarjeve. Lista vazhdon.

Javen e kaluar, lideret e Kosoves dhe Izraelit shprehen qellimet e tyre per te normalizuar marredheniet diplomatike. Por ata ndajne nje ndjenje edhe me te thelle te mirekuptimit e bashkendjesise. Ata misherojne shpresen ne te ardhmen.

Dy palet jane te ngjajshem ne shtigjet ne mjedise te ngjajshme. Por Izraeli, eshte shume me perpara Kosoves. Ekonomia e tij eshte 50 here me e madhe. Eshte 6 dekada me i vjeter. Qytetet e tij jane qendera te kohes se informacionit, the fshaterat jane te mbushura me agrikulture te tekonologjise se avancuar.

Izraeli ka nje mundesi unike te ndihmoje nje shpirt te afert (Kosoven) te rritet e te lulezoj- te investoje ne te, te ndaje praktikat me te mira, te ndertoje marredhenie te thella sociale. Ka shancen te mirepres nje shtet tjeter jasht prej izolimit, duke ndertuar edhe me shume preencen e tij ne skenen boterore.

Dy shtete, njeri me shumice hebreje e tjetri me shumice myslimane, munden tashme te ngriten se bashku. Do te ishte nje bekim per boten po vepruan keshtu.

Autori është Rabin në New York