SHBA-të kishin rrëzuar një qeveri iraniane më parë, ja çfarë kishte ndodhur - Insajderi
×
  • Lajme
  • Lajme

    SHBA-të kishin rrëzuar një qeveri iraniane më parë, ja çfarë kishte ndodhur

    Insajderi
    18 June 2025 - 11:36
    Klikoni Këtu për t'u bërë pjesë e kanalit të Insajderit në Youtube.

    Që kur Izraeli filloi sulmin e bashkërenduar ndaj Iranit, thirrjet për ndryshim regjimi janë bërë më të forta. Presidenti i SHBA-së Donald Trump dhe kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu kanë ngritur mundësinë e shënjestrimit të udhëheqësit të plotfuqishëm të Teheranit, Ajatollah Ali Khamenei.

    Iranianët kanë përvojë të drejtpërdrejtë me SHBA-në, të cilët më herët kishin rrëzuar një qeveri, raporton CNN.

    Ja çfarë ndodhi:

    Fushat e naftës: Në vitin 1953, SHBA-të ndihmuan në organizimin e një grushti shteti për të rrëzuar kryeministrin e zgjedhur në mënyrë demokratike të Iranit, Mohammad Mossadegh.

    Ai ishte zotuar të shtetëzonte fushat e naftës së vendit – një veprim që SHBA-të dhe Britania e Madhe e panë si një goditje serioze, duke pasur parasysh varësinë e naftës nga Lindja e Mesme.

    Kulmi i Luftës së Ftohtë: Masa për shtetëzim u pa si popullore në Iran dhe një fitore për BRSS-në e atëhershme.

    Forcimi i sundimit: Qëllimi i grushtit të shtetit ishte të mbështeste monarkun e Iranit, Mohammad Reza Pahlavi, për të sunduar si Shah i Iranit, dhe të emëronte një kryeministër të ri – Gjeneralin Fazlollah Zahedi.

    Grushti i shtetit: Përpara grushtit të shtetit, CIA, së bashku me Shërbimin Sekret Britanik të Inteligjencës (SIS), ndihmuan në nxitjen e kampanjës anti-Mossadegh duke përdorur propagandën. Në vitin 1953, CIA dhe SIS ndihmuan në bashkimin e forcave pro-Shah dhe organizuan protesta të mëdha kundër Mossadegh, të cilave iu bashkua shpejt edhe ushtria.

    Paratë e SHBA-së: Për t’i siguruar Zahedi-t, kryeministrit të ri të vendit njëfarë stabiliteti, CIA vuri fshehurazi në dispozicion pesë milionë dollarë brenda dy ditëve nga marrja e pushtetit nga ana e tij, treguan dokumentet.

    Pranimi i SHBA-së: Në vitin 2013, u publikuan dokumente të deklasifikuara të CIA-s, duke konfirmuar përfshirjen e agjencisë për herë të parë. Por roli i SHBA-së ishte i njohur: Ish-Presidenti Barack Obama pranoi përfshirjen në grushtin e shtetit në vitin 2009.

    Kjo pati efekt të kundërt: Pas rrëzimit të Mossadegh, SHBA-të forcuan mbështetjen e tyre për Pahlavi-n për të sunduar si Shah. Iranianët u zemëruan nga ndërhyrja e huaj, duke ushqyer ndjenjat anti-amerikane në vend për dekada të tëra.

    Revolucioni Islamik: Shahu u bë një aleat i ngushtë i SHBA-së. Por në fund të viteve 1970, miliona iranianë dolën në rrugë kundër regjimit të tij, të cilin e konsideronin të korruptuar dhe të paligjshëm. Protestuesit laikë kundërshtuan autoritarizmin e tij, ndërsa protestuesit islamistë kundërshtuan agjendën e tij të modernizimit.

    Shah u rrëzua në revolucionin islamik të vitit 1979, i cili i dha fund monarkisë së mbështetur nga perëndimi në vend dhe shënoi fillimin e Republikës Islamike dhe sundimit klerikal. /Insajderi.org/


    OP-ED
    Nga Rubrika
    Lajme
    27 September 2025
    x

    © 2016-2025 Gazeta Online Insajderi - Të gjitha të drejtat e rezervuara.

    Impressum

    Kontakt

    Trademark