Çfarë do të duhet që Joe Biden të pranojë se ka gabuar në mënyrë katastrofike në lidhje me Afganistanin? Udhëheqësi amerikan mori një pozitë sfiduese javën e kaluar. Duke u dukur si një trajner olimpik pak i dëshpëruar, ai u tha afganëve se ishte vendi i tyre. Nëse ata e duan atë, ata duhet të luftojnë për të. Në të folurën politike amerikane, kjo quhet “dashuri e ashpër”. Pa dashurinë.

Biden ka më shumë përvojë praktike në politikën e jashtme se çdo president që nga George HW Bush. Kjo nuk do të thotë se ai e di se çfarë po bën. Sondazhet tregojnë se tërheqja e tij e papritur nga Afganistani ka mbështetjen e shumicës publike. Kjo nuk do të thotë që amerikanët do të qëndrojnë indiferentë, ndërsa masakra dhe mjerimi po rriten.

Sukseset e përditshme në fushën e betejës për talebanët dhe kërcënimi në rritje për Kabulin po ushqejnë një ndjenjë dështimi të thellë, paniku dhe poshtërimi. Krahasimet e zymta me rënien e Saigonit në 1975 janë të shumta. Evakuimet emergjente kanë filluar. Qindra mijëra persona janë në lëvizje mes një krize refugjatësh në zhvillim. Të gjitha shenjat janë se kriza do të përkeqësohet.

Biden thotë se Shtetet e Bashkuara janë ende duke ofruar mbështetje të kufizuar ushtarake, logjistikë dhe  para. Por ritmi i madh i përparimit të talebanëve dhe dorëzimi i trupave të demoralizuara qeveritare, kanë tronditur Shtëpinë e Bardhë. Është e kotë të përsërisim se NATO trajnoi dhe armatosi një forcë sigurie prej 300,000 trupash. Jo nëse nuk ka dobi.

Kjo është jashtëzakonisht e padrejtë për shumë ushtarë trima afganë të cilëve u është hequr mbulimi kritik ajror amerikan. Megjithatë, asnjë ushtri nuk lufton mirë nëse i mungojnë udhëheqës të besueshëm dhe të respektuar politikë. Shkarkimi i shefit ushtarak të vendit, siç bëri Presidenti Ashraf Ghani javën e kaluar, nuk është përgjigje. Problemi qëndron në Kabul. Klasa politike e varur nga Afganistani, e strehuar nga SHBA që nga viti 2001, kurrë nuk u rrit me të vërtetë. Tani mund të jetë vonë.

Biden ka shqyer mburojën mbrojtëse. Ai gjithashtu ka ekspozuar padashur dobësinë e qenësishme në dy dekada përpjekjesh perëndimore për të shpëtuar Afganistanin nga e kaluara e tij.

Arsyetimi i Biden shkon kështu: SHBA shpenzoi më shumë se 1 trilion dollarë atje. Mbi 2,400 amerikanë vdiqën. Uashingtoni ka përparësi të tjera. Kjo nuk mund të vazhdojë pafundësisht. Megjithatë , kjo nuk është arsyeja.

Presidenti mendoi se do të merrte merita për të nxjerrë ushtrinë nga Afganistani. Kundërshtarët do të pyesin: kush “humbi” Afganistanin, Joe? Nuk është e arsyeshme, por kjo do të jetë humbja e Biden. Ai do ta zotërojë atë. Mund të vijë për ta përndjekur atë.

Dhe mund të jetë kataklizmike. Forcat talebane po i afrohen Kabulit. Analistët amerikanë paralajmërojnë se kryeqyteti mund të bjerë brenda javëve. Miliona njerëz mund të largohen përtej kufijve, në Pakistan, Iran dhe në Turqi, ku ata nuk janë të mirëpritur.

Ata që qëndrojnë do përballen me hakmarrje, vrasje dhe shtypje. Herën e fundit që Kabuli ra në duart e talebanëve, në 1996, presidenti, Mohammad Najibullah, u kap dhe u torturua për vdekje. Kufoma e tij u var në një semafor në një rrethrrotullim, duke sinjalizuar një epokë të re të sundimit islamik.

Tashmë, një kor i fuqishëm ndërkombëtar po dënon pasojat e tërheqjes shumë të nxituar të Biden. OKB -ja dhe agjencitë e ndihmës parashikojnë një katastrofë humanitare. Vendet evropiane kanë frikë nga një krizë refugjatësh në shkallë siriane. Organizatat e grave janë të tronditura nga nënshtrimi mizor i grave dhe vajzave në Afganistan.

Ushtarë të lartë nga aleatët e NATO -s ankohen për një gabim strategjik “historik”. Largimi i SHBA është një dhuratë për Kinën dhe Rusinë, thonë ekspertët. Kjo përforcon pretendimet, të dëgjuara në Irak në 2011, se SHBA -së i mungon fuqia e qëndrimit dhe i lë miqtë në baltë.

E gjithë kjo ‘do të vendoset në derën e Biden’, edhe pse ai këmbëngul se nuk e ka braktisur Afganistanin dhe po bën gjënë e duhur.

Republikani Mitch McConnell, udhëheqësi i pakicës në Senat, tha se Biden ishte fajtor dhe i mungonte një “plan konkret”. Një hipokrizi e tillë është tronditëse. Vendimi fillestar ishte i Donald Trump dhe u mbështet nga republikanët. Kjo nuk i ndalon ata të shfrytëzojnë krizën për ta diskredituar atë.

Ndoshta amerikanët nuk do të fajësojnë Biden personalisht për krizën afgane, megjithëse ajo që po ndodh është shqetësuese dhe tronditëse. Ata mund të arrijnë në përfundimin se SHBA u përpoq për më të mirën. Por nëse vendimi i tij për t’u larguar kërcënon drejtpërdrejt sigurinë e tyre, kjo është një çështje tjetër.

Këtu qëndron gabimi kryesor në politikën e Biden që mund ta detyrojë atë të ndryshojë taktikë, madje edhe përfundimisht të kthejë tërheqjen e ushtrisë amerikane. Sepse, në kundërshtim me garancitë e dhëna në bisedimet në Doha, talebanët thuhet se po luftojnë përkrah al-Kaidës dhe ndoshta terroristëve të ISIS-it, gjithashtu.

Qeveria afgane, ndërkohë, thotë se rreth 10,000 xhihadistë nga Pakistani dhe vendet e tjera i janë bashkuar betejës. Ashtu si në 2001, Afganistani përsëri duket se do të bëhet një strehë e sigurt dhe qendër operacionale për terrorin islamik ndërkombëtar.

Kjo është pikërisht ajo që SHBA (dhe Britania) këmbëngulën gjithmonë se nuk duhet të ndodhë kurrë. Shtypja e al-Kaidës së Osama bin Ladenit pas sulmeve të 11 shtatorit ishte arsyeja që SHBA ndërhyri. Lejimi i një rruge mbrapsht për al-Kaidën është një anatemë. Amerikanët nuk do ta falnin kurrë.

Kësisoj, situata fillon të ngjajë me Irakun pas tërheqjes së SHBA në 2011. Brenda dy vitesh, Isis kishte marrë zona të mëdha të Irakut dhe Sirisë dhe kishte shpallur një kalifat islamik. Një seri mizorish të tmerrshme terroriste pasuan, atje dhe në të gjithë Evropën.

Për të ndaluar sulmet dhe për të eliminuar xhihadistët, SHBA dërgoi trupat luftarake përsëri në Irak. A do të përsëritet historia në Afganistan?

Biden kurrë nuk do ta pranojë se e kishte gabim që u largua. Por një kërcënim terrorist i ringjallur ndërkombëtar mund ta detyrojë atë të kthehet.