Vaksina, të çmendura. Disa politikëbërës evropianë shqetësohen se masat e BE-së për të fuqizuar një rimëkëmbje ekonomike nga kriza nuk janë të mjaftueshme dhe jo shumë shumë të shpejta për të arritur efikasitetin e duhur.

Por ekonomistët paralajmërojnë se kërcënimi më i madh për një rimëkëmbje të shpejtë është implementimi i trazuar i vaksinimeve e BE-së, e cila rrezikon ta vendosë bllokun shumë prapa Shteteve të Bashkuara në rihapjen e ekonomisë së saj.

Këto paralajmërime janë në kontrast me disa nga shqetësimet në frontin ekonomik të shprehura nga udhëheqësit evropianë ditët e fundit.

Disa – të tillë si Presidenti francez Emmanuel Macron – kanë sugjeruar se mund të jetë e nevojshme një përgjigje më “e fuqishme”, në krye të fondit historik të rimëkëmbjes prej 750 miliardë eurosh të BE, të rënë dakord në një samit maratonë vitin e kaluar dhe një mori iniciativash kombëtare.

Të tjerët janë përqendruar në nxitjen e anëtarëve të BE për të përfunduar ratifikimin e masave të nevojshme për të ngritur dhe funksionuar fondin e rimëkëmbjes. Presidentja e Bankës Qendrore Evropiane, Christine Lagarde më parë këtë muaj paralajmëroi kundër “zvarritjes” së marrjes së parave që rrjedhin nga fondi.

Gjykata më e lartë e Gjermanisë shtoi pasiguri shtesë në afatin kohor të Premten kur vendosi që presidenti i vendit nuk mund të nënshkruajë legjislacionin e fondit të rimëkëmbjes, derisa gjykata të shqyrtojë një apel urgjent kundër planit.

Udhëheqësit gjithashtu janë shtyrë në kohë idenë që masat ekonomike të BE-së  të jenë shumë larg paketës gjigante të Shteteve të Bashkuara të stimulit prej 1.9 trilion dollarësh. Ata argumentojnë se hendeku nuk është aq i rëndësishëm kur merren parasysh masat e marra nga Unioni në tërësi dhe nga qeveritë anëtare, së bashku me rrjetin më të madh të sigurimeve shoqërore të ofruara nga vendet evropiane.

“Ekziston një ndryshim, por nuk është aq i rëndësishëm sa sugjerohet nga disa,” këmbënguli Presidenti i Eurogrupit, Paschal Donohoe në një editorial për Financial Times të hënën.

Por,  shprehen ekonomistët, treguesit më të rëndësishëm ekonomikë tani janë normat e vaksinimit. Shtetet e Bashkuara janë në rrugën e duhur për të vaksinuar të gjithë të rriturit amerikanë deri në 4 korrik, Dita e Pavarësisë, duke e vendosur ekonominë në kurs për t’u rihapur plotësisht nga mesi i verës, disa muaj përpara BE-së.

Në anën tjetër të Atlantikut, qeveritë e BE po përgatiten për një valë të tretë të koronavirusit duke forcuar masat e kontrollit. Vetëm disa vende të vogla të BE janë në rrugën e duhur për të vaksinuar 70 për qind të popullsisë së tyre të rritur deri në fund të verës, objektivi i BE-së.

“Çelësi kyç është vetë pandemia”, tha Guntram Wolff, drejtor i institucionit studimor në Bruksel. “Nëse ka bllokim të vazhdueshëm, të cilin unë parashikoj se BE do të ballafaqohet deri në verë, ne me të vërtetë jemi të kufizuar në shpenzime. Ne nuk mund të kemi një ringritje nëse të gjithë qëndrojnë në shtëpi”, shtoi ai.

Laurence Boone, krye-ekonomistja për Organizatën për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD), në fillim të këtij muaji u ankua për ngadalësimin e vaksinave të BE-së pasi azhurnoi parashikimet e saj globale ekonomike.

Vlerësimet e rritjes amerikane kanë po prekin qiellin falë paketës së saj të madhe të rimëkëmbjes dhe shpërndarjes së shpejtë të vaksinave. OECD tani parashikon që ekonomia amerikane do të zgjerohet 6.5 për qind në 2021, nga 3.3 për qind e parashikimit të rritjes në dhjetor. Ekonomia e zonës euro, ndërkohë, është vendosur të zgjerohet 3.9 për qind këtë vit – me 0.3 pikë përqindjeje nga parashikimi i dhjetorit.

“Nuk është aq shumë divergjenca e mbështetjes ose stimulit fiskal”, tha Boone. “Ajo që ka rëndësi është kombinimi i politikave shëndetësore dhe fiskale që kanë rëndësi”.

Më shumë telashe përpara

Komisioni Evropian, i cili ka menaxhuar prokurimin e vaksinave të BE-së, po përpiqet të përshpejtojë fushatën e imunizimit. Vlerëson se do të ketë doza të mjaftueshme për të vaksinuar 70 për qind të popullsisë së saj të rritur deri në fund të Qershorit. Nëse kjo zgjatet dhe nëse vendet injektojnë në mënyrë efektive këto vaksina, Evropa mund të jetë në një situatë më të mirë deri në vjeshtë, dhe të fillojë të rimëkëmbet atëherë.

Duke përjashtuar variante të reja, më shumë probleme në fushatat e vaksinimit dhe bllokime të reja, parashikimet ekonomike shohin që ekonomia e Evropës fillon të rimëkëmbet në pjesën e fundit të vitit.

Por kur të vijë ai rikuperim i shumëpritur, do të jetë i mbushur me rreziqe, pasi ekonomitë që kanë qenë suport vital për më shumë se një vit janë gjenden jashtë linjës së shpëtimit nga kjo situatë- dhe mund të mos jetë një zgjim i qetë.

“Ju rrezikoni të keni një shpërthim të falimentimit dhe të papunësisë,” tha Luca Visentini, sekretari i përgjithshëm i Konfederatës Evropiane të Sindikatave.

Ndërsa pandemia i ka goditur, vendet e BE po prisnin me ndihmë për të ruajtur bizneset dhe vendet e punës të goditura nga kriza. Sindikatat po bëjnë thirrje për zgjatjen deri në fund të vitit të skemave të papunësisë, ku qeveritë ndihmojnë në mbulimin e pagave të punëtorëve që janë të detyruar të qëndrojnë në shtëpi. Ata vlerësojnë se rreth 40 milion evropianë aktualisht po përfitojnë nga programe të tilla.

Sipas vlerësimeve nga grupi i lobit BusinessEurope, ka 350 miliardë € kredi të korporatave që i nënshtrohen moratoriumeve të ripagimeve; dhe 300 miliardë euro në kredi që përfitojnë nga garancitë publike.

Pasi këto masa të shfuqizohen, shumë biznese që ishin ngrirë artificialisht në vend do të detyrohen të mbyllin dyqanin dhe të shpallin falimentimin. Ekonomistët në OECD llogarisin që kriza ka çuar në një rënie prej 40 për qind të fitimeve të biznesit, duke çuar deri në 9 për qind të bizneseve në falimentim, dhe 30 për qind në 36 për qind të tjerë nuk janë në gjendje të shërbejnë borxhin e tyre.

“Është mjaft domethënëse, sepse kur krahason me atë që po ndodh në kohë pa COVID, kjo do të nënkuptojë dyfishimin e firmave në vështirësi, kështu që rrezikon të bëhet i paaftë të paguajë”, tha Lilas Demmou, ekonomist i lartë në OECD, duke paralajmëruar një vala e falimentimit që vjen.

Kjo nga ana tjetër do të kishte një ndikim të fortë në papunësinë, të cilën Komisioni në një raport të fundit pret që të rritet në 2021 “pasi mbështetjet e punësimit nuk zgjidhen”.

“Ky moment tranzicioni, jashtë pandemisë drejt një sistemi të ri, është absolutisht thelbësor. Është një moment shumë i rrezikshëm”, paralajmëroi Wolff.

Harrojeni borxhin, shpenzoni shumë

Për momentin, qeveritë janë të bindura se më shumë shpenzime, jo më pak, janë në rregull derisa imuniteti masiv të jetë realitet.

BE duhet të  “mbajë një politikë fiskale shtrirë në të gjitha vendet evropiane”, tha të Premten Kryeministri Italian Mario Draghi. Ndërsa një krahasim i drejtpërdrejtë me planin amerikan të shpëtimit nuk është i përshtatshëm, ai tha, “Unë kam përshtypjen se duhet të bëhet më shumë” në Evropë.

Në të vërtetë, vendet e BE-së e kanë hapur rubinetën e shpenzimeve, duke disbursuar ndihmë në masën e mbi 3 trilionë eurosh që nga goditja e pandemisë. Në krye të kësaj, ekziston plani i rimëkëmbjes prej 750 miliardë eurosh i BE-së, i cili pritet të fillojë shpërndarjen e miliardave në grante dhe kredi me interes të ulët gjatë verës. Nuk është krijuar për të qenë një injeksion monetar  anti ciklik, përkundrazi është i lidhur me reformat strukturore dhe një numër objektivash investimesh që synojnë të stimulojnë rritjen në periudhën afatmesme dhe afatgjatë.

“Fondi i rimëkëmbjes është makro-ekonomikisht i rëndësishëm në shumë vende, por ai vjen me faza të bashkangjitura. Dhe kjo vjen ndoshta më vonë sesa do të ishte idealja”, tha Jacob Funk Kirkegaard, bashkëpunëtor i vjetër në Fondin Gjerman Marshall të Shteteve të Bashkuara.

Vonesat në zbatimin e tij, së bashku me një rënie të situatës sanitare, kanë filluar të shqetësojnë disa kryeqytete, nën presion politik pasi evropianët shohin vende të tjera të pasura, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar, SHBA dhe Izraelin në një rrugë më të qartë për të dalë nga pandemia.

“Më lejoni të jem i qartë me ju, ne nuk mund të lejojmë që Shtetet e Bashkuara të ri lançojnë ekonominë e tyre dhe Bashkimi Evropian të mbyllet. Do të ishte e papranueshme”, tha ministri francez i Ekonomisë Bruno Le Maire javën e kaluar./ Politico/ Gazeta Shqip

©Copyright Gazeta Shqip

Ky artikull është ekskluziv i Gazetës Shqip, gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”. Shkrimi mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar Gazeta Shqip dhe në fund të vendoset linku i burimit, në të kundërt çdo shkelës do të mbajë përgjegjësi sipas Nenit 178 të Ligjit Nr/ 35/2016.