Në vazhdën e rrjedhjes së versioneve të draft-statutit të Asociacionit të Komunave me shumicë serbe, në publik po qarkullon edhe një draft tjetër. Insajderi ka arritur të sigurojë një kopje të tij. Pa pretenduar origjinalitetin e tij, Insajderi ka sjellë të plotë në gjuhën origjinale (gjuhë angleze) dhe detaje nga ajo se si parashihet të jetë Asociacioni i Komunave me shumicë serbe. Njohës të rrethanave kushtetuese e kanë vlerësuar me “kompetenca më të avancuara” në raport me atë të 2013-ës dhe të 2015-ës, ku pikë shtesë është mundësia për dërgim në Arbitrazh.

Gazeta Insajderi

Në dokumentin që ka parë Gazeta Insajderi thuhet se “draft-statuti është në përputhje me pavarësinë, autonominë dhe integritetin territorial të Republikës së Kosovës”. Së këndejmi, aty precizohet se do t’i dërgohet Gjykatës Kushtetuese për shqyrtim. Përbrenda 45 ditëve pas shqyrtimit, parashihet seanca konstituive e themelimit të Asociacionit.

“Të drejtën e bëjnë vetëm organet e Asociacionit dhe komunat anëtare të saj propozojnë ndryshime në këtë Statut. Pas miratimit nga Kuvendi i amendamentit të propozuar, Kryetari i Asociacionit do të paraqesë një propozim amendament, përmes Ministrisë së Lokaleve Administrata e Qeverisë, në Gjykatën Kushtetuese për shqyrtim. Ministria e Administrimit Lokal si palë e interesuar mund të paraqesë mendim për amendamentin e propozuar për shqyrtim nga Gjykata Kushtetuese”, thuhet në dokument.

“Asociacioni, i krijuar me këtë statut, ofron një kornizë vetë-menaxhimi për komunitetin serb të Kosovës në nivelin ekzistues komunal të vetëqeverisjes lokale dhe nuk përfiton kompetenca ekzekutive shtesë krahasuar me komunat anëtare të saj. Korniza përfshin mbështetjen e ofrimit të shërbimeve të koordinuara në fusha të veçanta, me mundësi për mbështetje financiare nga Serbia, dhe një kanal efektiv i komunikimit të drejtpërdrejtë për komunitetin serb të Kosovës me Qeverinë e Kosovës përmes Ministrisë së Administrimit të Pushtetit Lokal”, definohet Asociacioni tek versioni i draft-statutit të Asociacionit, të siguruar nga Insajderi.

Sipas draft-statutit, Asociacioni do të përdorë simbolet e veta zyrtare, ku përbëhen flamuri dhe stema. Përveç draftit, në Gjykatë Kushtetuese për shqyrtim pritet të dërgohen edhe simbolet e Asociacionit, për t’ua shqyrtuar ligjshmërinë.

Çdoherë duke iu referuar versionit të draft-statutit, donacionet apo mallrat dhe pajisjet që vijnë nga Serbia me qëllim të përmirësimit të infrastrukturës së komunave anëtare të Asociacionit, do të lirohen nga taksat dhe detyrimet e tjera.

“E gjithë mbështetja financiare apo e ndonjë forme tjetër e marrë nga Asociacionit do t’i nënshtrohet mbikëqyrjes dhe auditimit i Autoriteteve Qendrore siç përcaktohet në këtë Statut dhe ligjin në fuqi”.

Drafti për Asociacionin parasheh edhe themelimin e dy ofruesve privatë- njërin për shëndetësi e tjetrin për arsim.

Çka parashihet për “Rrjetin arsimor serb të Kosovës” dhe “Rrjetin shëndetësor serb të Kosovës“

Neni 14 [Menaxhimi i institucioneve arsimore dhe shëndetësore të themeluara dhe financuara nga Serbia]

Asociacioni menaxhon institucionet arsimore dhe shëndetësore, të cilat janë financuar nga Serbia, sipas hapave të mëposhtëm:

a) Në frymën e nenit 13 të Kuadrit të Konventës për Mbrojtjen e Minoriteteve dhe Kombeve, “Rrjeti arsimor serb i Kosovës” dhe “Rrjeti serb i shëndetësisë së Kosovës” do të themelohet si ofrues privat i arsimit dhe kujdesit shëndetësor nën përgjegjësinë e Asociacionit, duke theksuar Serbinë si kontribuues financiar ose, si dhe zyrat kryesore të këtyre ofruesve aktualisht ndodhet në Serbi.

b) Në Kosovë, këta bartës do të provojnë të kenë statusin e arsimit të huaj privat dhe të ofruesit të huaj privat të kujdesit shëndetësor. Asociaiconit do të duhet të regjistrojë këta ofrues dhe të marrë licenca operimi në përputhje me ligjin në fuqi.

c) Çështjet që kanë të bëjnë me planprogramin arsimor do të rregullohen në përputhje me ligjin në fuqi.

d) Përmes licencimit, Asociacioni do të menaxhojë funksionimin e këtyre ofruesve arsimorë dhe ofruesve të kujdesit shëndetësor.

e) Asociacioni do të angazhohet me Qeverinë e Kosovës me qëllim që këto shërbime të lirohen nga doganat dhe të gjitha detyrimet e tjera për aq kohë sa ato ofrojnë shërbime në interes publik dhe në përputhje me këtë Statut.

f) Në territorin e anëtarëve të Asociacionit, këta ofrues mund të përdorin premisat publike të krijuara dhe të bashkëfinancuara nga Serbia për ofrimin e shërbimeve shëndetësore dhe arsimore.

g) Operimi  i këtyre rrjeteve nuk duhet në asnjë mënyrë të kufizojë apo pengojë funksionimin e rrjeteve ekzistuese të sistemit të shkollave publike në Kosovë dhe sistemit të kujdesit shëndetësor publik në Kosovë.

h) Këto rrjete gjithashtu mund të autorizohen për të ofruar shërbimet e tyre në territoret e komunave jo-anëtare. Megjithatë, për të përdorur lokalet publike (shkollat dhe qendrat e kujdesit shëndetësor), këta ofrues duhet të marrin leje nga autoritetet përkatëse komunale dhe shërbimet e ofruara duhet të jenë në kuadër të kompetencave ekzistuese të komunës

i) “Rrjeti Arsimor Serb i Kosovës” do të lëshojë diploma të dyfishta. Dizajni i diplomës (diploma e dhënë nga Kosova) e dhënë nga “Rrjeti arsimor serb i Kosovës”, në përputhje me ligjin në fuqi, do të rregullohet me një marrëveshje të veçantë ndërmjet ofruesit dhe autoritetit kompetent. Institucioni themelues në Serbi do të lëshojë një diplomë dublikatë (diplomë serbe). Vendi i lëshimit të diplomës dublikatë (Serbia) duhet të lëshohen aty janë selitë kryesore.  Qeveria e Kosovës do ta trajtojë diplomën e dyfishtë si diplomë të huaj të vlefshme.

j) Shërbimet e ofruara nga “Rrjeti arsimor serb i Kosovës” dhe “Rrjeti i Kujdesit Shëndetësor Serb i Kosovës” do të jetë i qasshëm për të gjithë banorët e komunave ku ata ndodhen pa asnjë dallim për nga përkatësia etnike.

Arbitrazhi, Gjykata Kushtetuese…

Asociacionit do t’i jepet e drejtë të inicojë ose të marrë pjesë në procedurë para organeve kompetente, përfshirë edhe Gjykatën Kushtetuese kundër çdo akti ose vendimi të çdo institucioni që ndikojnë në ushtrimin e kompetencave të Asociacionit lidhur me këtë statut.

“Asociacioni mund të fillojë procedurë pranë Gjykatës Kushtetuese vetëm kur Asociacioni si person juridik mund të pretendojë se është viktimë e shkeljes së të drejtave të saj themelore dhe liritë e garantuara me Kushtetutë në kuptim të nenit 113.7 të Kushtetutës”, thuhet në versionin e draft-statutit të siguruar nga Insajderi.

Organi i bashkësisë së komunave me shumicë serbe ka të drejtë që ta dërgojë në Arbitrazh Qeverinë e Kosovës në rast të ndonjë marrëveshje me këtë të fundit.

“Çdo mosmarrëveshje ndërmjet Asociacionit dhe Autoriteteve Qendrore në lidhje me aplikimin ose interpretimin e këtij Statuti, i cili nuk mund të zgjidhet me negocim të drejtpërdrejtë ose me mjete të tjera, do t’i referohet për zgjidhje një komisioni arbitrazhi”.

Nëse brenda tre muajve, secila palë në mosmarrëveshje nuk arrin të emërojë arbitrin përkatës
ose palët në mosmarrëveshje nuk arrijnë të bien dakord për emërimin e kryetarit të këtij arbitri ose
kryesuesit, me kërkesë të secilës palë në mosmarrëveshje, emërohet nga vetë Bashkimi Evropian.

“Pikat e nxehta” të Asociacionit

Një nga kritikat kryesore të këtij draft-statuti është përcaktimi i komandantit të Policisë së Kosovës për rajonin e Mitrovicës së Veriut. Njohës të kushtetueses, për rrjedhojë, e kanë vlerësuar si “sistem paralel” për shkak të kontrollit në linjë vertikale.

Njohësi i gjykatës kushtetuese, Enver Hasani, e ka vlerësuar anti-kushtetues “fund e krye” draft-statutin e Asociacionit.

“Fund e krye. Prej preambulës, e cila përmend Rezolutën 1244, e cila garanton integritetin territorial të Serbisë, Kushtetuta e Kosovës përmendet në mënyrë fiktive. Në bazë të cilave dispozita caktohet statuti? Nuk përmenden. Merreni dhe shikojeni Kartën Evropiane. Flet për arsim privat. Nuk bëhet fjalë për arsim privat, por për arsimin e Serbisë në Kosovë, dhe pse është futur aty dispozita se bëhet prej agjencive private, është për shkak se Serbia nuk pranon që arsimi dhe shëndetësia – që ajo e financon dhe krijon në territorin e Kosovës, të jetë në autoritetin e Republikës së Kosovës, të cilën ajo nuk e njeh. Për pasojë, janë komisionuar këto dy agjenci, por diplomat, dokumentet e fundit, e kanë vulën apostile të shtetit të Serbisë. Kjo është kundër sovranitetit dhe pavarësisë së Kosovës”, deklaroi ai në një intervistë për REL-in.

Sipas tij, struktura i përngjan 2013-shit, por më 2013 dhe më 2015 nuk është paraparë Arbitrazhi. “E dyta, gjykata ka vendosur që struktura të bëhet sipas një asociacioni ekzistues. Kjo strukturë nuk është bërë sipas një asociacioni ekzistues dhe përmbajtja është problematike. Përmbajtja është tërësisht në kundërshtim me aktgjykimin e vitit 2015 dhe formon, përsëris, autonomi politiko-territoriale me kompetenca të theksuara shtetërore”, ka deklaruar tutje ai.

Vëmendje: Insajderi në asnjë moment nuk pretendon se e ka draft-statutin origjinal të Asociacionit të Komunave me shumicë serbe. Ky është njëri nga versionet që mediumi e ka arritur, teksa s’ka arritur ta verifikojë origjinalitetin e draftit.

Gjeni dokumentin e plotë, në gjuhën origjinale (gjuhën angleze):