Autor: Michael Slepian
Përktheu: Insajderi

Të mbash të fshehur të vërtetën mund të rëndojë marrëdhëniet tuaja dhe shëndetin mendor. Pse? Dhe a ka mënyrë më të mirë?

Ishte fillimi i 1980’ave të vona. Don dhe Judy më në fund ishin të gatshëm të nisnin familje. Por, pas disa përpjekjeve, ata kuptuan se duhet të rishikonin planin e tyre. Do t’u duhej një dhurues sperme. Dhe, madje edhe para se të gjenin dikë, ata kishin vendosur. Dy fëmijë i donin, dhe kurrë s’do t’ua thonin se babai i tyre nuk ishte biologjikisht i lidhur me ta. Kjo ishte fshehtësia që i premtuan njëri tjetrin se kurrë s’do t’ua zinte goja.

Gjatë dekadës së fundit, kam studiuar psikologjinë e fshehtësive. E di tregimin e fshehtësisë së Don-it dhe Judy-t sepse jam fëmiu i tyre i parë, dhe këtë fshehtësi e kam kuptuar mu në ditën ku dhash një bisedë të ftuar rreth kërkimeve të mia mbi fshehtësitë në një intervistë pune. Isha 26 vjeç, dhe nëse doni të dini se si është të kuptoni një fshehtësi kaq madhore, po ua them kështu: ishte befasuese. Ishte tronditëse të kuptoja që nuk isha biologjikisht i lidhur me babain e as prindërit e tij me të cilit isha tejet i afërm. Dhe, edhe më shokuese ishte të kuptoja se, në fakt, vëllaun tim e kisha gjysëm-vëlla, i ngjizur nga një donator tjetër. Por, s’kam qenë unë mbajtësi i fshetësisë për gjatë tërë ato vite. Dhe, ndonëse kjo zbulesë për mua ishte tunduese, ndikimi dhe goditja më e madhe iu erdh vetë prindërve.

Sekretet zakonisht dëmtojnë më së shumti mbajtësit. Mbajtja e fshehtësive shoqërohet me cilësi më të ulët jetese, marrëdhënie të cilësisë më të dobët, si dhe me simptoma shëndeti të varfër psikologjik dhe fizik. Fshehtësitë tona na plagojnë, por jo për arsyet që dikujt mund t’ia merr mendja. Derisa të mbash sekrete në një bisedë mund të shkaktojë parehati, fshehja duket pjesa më e kollajshme. Thjesht të menduarit rreth një sekreti jashtë një interaksioni shoqëror shoqërohet me ndjenja turpi, izolimi dhe mungese të autenticitetit. Këto përjetime mund të na bëjnë të ndjehemi të gjorë, nën mëshirën e po atyre fshehtësive, dhe në pamundësi përballimi. Dhe, këto dëme mund të nisin mu në momentim ku vendosni të mbani një sekret.

Prindërit e mi janë shembull i mirë: Dëmet që kishin kryer punën e tyre nga ky sekret kishin nisur qysh para se të lindnim unë dhe vëllau, në një kohë kur s’ishte askush nga kush ta fshihje. Vetë ekzistenca e sekretit u shkaktoi brenga: Çka nëse fëmijët s’i ngjajnë babait? Çka nëse një ditë u duhet të dinë për gjenetikën e tyre? Dhe, pasi u lindëm, ky sekret ua nxirrte dhëmbët edhe më shumë. Ishte skajshmërisht e pagjasshme që ngjizja me dhurues do të bëhej temë diskutimi kur ne ishim të rinj, kështu që asokohe nuk kishin pse të mbanin fshehtësi. Por, gjithsesi sekreti i mërziste.

Prindërit më thanë se u deshën t’i kaloja disa vite që atyre iu krijua nevoja që të ndalonin  bisedën për këtë sekret. Gjatë adoloshencës sonë, unë dhe vëllau mendonim se cilat trajta i kishim trajtuar nga cili prind, dhe këtë pyetje ua shtronim prindërve. Edhe atëherë, thonin ata, që ky sekret ishte kollaj të ruhej, por ishte disi e çuditshme të navigohej nëpërmjet saj, që një diçka e tillë kaq e madhe të mbahej larg nesh. Pas këtyre bisedave, prindërit e mi nisën të mendonin nganjëherë: A t’ua zbulojmë fshehtësinë? A po bënin gjënë e duhur? Aq më gjatë që e ruanin fshehtësinë, aq më shumë u peshonte në mendje.

Deri vonë, tregimi i fshehtësisë ishte i shkurtë: sekretet na lëndojnë sepse fshehja është e stresueshme.

Një studim i kryer në fund të viteve 1990 pyeste gratë që kishin çregullim në ngrënje ta fshehnin atë nga intervistuesi. Pa e shpaluar të vërtetën e tyre të çregullimit në ngrënje, gratë nisninm të përgjigjeshin në pyetjet si “nganjëherë njerëzit kanë probleme me vetëkontrollin; a keni në ndonjë pjesë të jetës suaj probleme me vetëkontrollin?” dhe “A ju thotë ndokush (p.sh, miqtë, familjarët) ndonjëherë se ju keni shprehi të pazakonshme në ngrënie?”. Pjesëmarrëset raportonin se u duhej të shtynin tutje mendimet për çregullimit e tyre të ngrënies, por kjo ishte e pamundur derisa merrin këso pyetjesh si “a hani rregullisht”. Studimi e bënte qëllimisht fshehtësinë të vështirë, dhe hulumtuesit konkludonin se sekretet lëndonin mbajtësit e tyre për shkak se fshehja ishte e vështirë.

Pra, çfarë të themi për sekretet që janë lehtë të ruajtshme? Pësëmbëdhjetë vite më vonë, një tjetër ekip studiuesish pyesnin pjesëmarrësit të përgjigjeshin në pyetje rreth takimeve me partnerët e tyre idealë pa e shpalosur gjininë e atij personi. Kjo është teknikisht e lehtë për ta bërë, pasi që pjesëmarrësit do të thonin “partneri im i takimit” në vend të “ai” ose “ajo”. Por edhe kështu, pjesëmarrësit e panë që kjo përvojë ishte disi e bezdisshme.

Megjithatë, ideja që sekretet na lëndojnë më së shumti për shkak se fshehja e tyre është e vështirë dhe e stresushme doli të jetë e gabuar. Sekretet e dona njëmend na lëndojnë, por shpesh për arsye krejt tjera. Dhe të ruash një fshehtësi në një bisedë është thjeshtë një rriskë e dhimbjes dhe stresit që na shkaktojnë sekretet.

Në të njëjtën kohë kur ata pjesëmarrës të hulumtimit po kalonin me kujdes fjalët “ai” dhe “ajo” në studimin e partnerit në takim, unë po i kërkoja një grupi tjetër pjesëmarrësish që thjesht të mendonin për sekretet e tyre dhe më pas të bënin diçka disi të çuditshme. U tregova një imazh të një kodre dhe u kërkova të vlerësonin se sa e pjerrët ishte kodra. Kjo ishte në vitin 2011, dy vjet përpara se të mësoja për sekretin madhor që prindërit e mi kishin mbajtur nga unë.

Në jetën e përditshme, kur njerëzit ndihen të ngarkuar, bota përreth duket më sfiduese për të bashkëvepruar. Rezulton gjithashtu se kur u tregoni njerëzve një fotografi të një kodre me bar, përballë, në mënyrë që kodra të pjerrët lart dhe larg tyre, ata nuk janë shumë të mirë në vlerësimin e pjerrësisë së asaj kodre. Dhe kështu, imazhi im i kodrës me bar ishte si një kanavacë bosh mbi të cilën pjesëmarrësit e mi mund të pikturonin përvojën e tyre aktuale. Nëse ata ndjeheshin të ngarkuar për ndonjë arsye, parashikova, kjo do t’i bënte ta perceptonin kodrën si më të pjerrët. Kur në mënyrë specifike u kërkova pjesëmarrësve të kujtonin një sekret që i preokuponte aktualisht, ata gjykuan se kodra ishte më e pjerrët, krahasuar me ata që u kërkua të kujtonin një sekret që nuk ishte preokupues.

Studimet e mia zbuluan se, kur një sekret preokuponte mendjen, njerëzit ndjenin një ndjenjë barre. Por pjesëmarrësit e mi nuk po e fshihnin sekretin nga një partner ndërveprimi. Ata nuk ishin as në një ndërveprim shoqëror dhe megjithatë sekretet e tyre i rëndonin. Pse?

Për të gjetur disa përgjigje, kam zhvilluar një listë me 38 kategori të zakonshme sekretesh. Kjo listë erdhi nga pyetja e 1000 njerëzve për të përshkruar një sekret që ata mbanin aktualisht. Me një ekip asistentësh hulumtuesish (bashkëpunëtorët e mi të kërkimit dhe miqtë bujarë), ne projektuam sa më shumë nga këto sekrete që mund të futeshim në një ekran shumë të madh televiziv dhe i rregulluam dhe riorganizuam sekretet derisa arritëm në një grup kategorish që të gjithë mund të biem dakord. Më pas pyeta 1000 pjesëmarrës të tjerë për sekretet e tyre dhe 38 kategoritë u përshtaten të dhënave të reja. Lista përfshin sekrete në lidhje me besimet, familjen, financat, ambiciet, zakonet, hobi, pakënaqësitë (romantike, sociale, profesionale, fizike), përdorimin e drogës, betejat e shëndetit mendor, shkeljet e besimit, mashtrimin, punën, marrëdhëniet, romancën, seksin dhe më shumë. Kur ua tregoj këtë listë njerëzve, ata thonë, mesatarisht, se kanë 13 sekrete nga lista.

Lista në dorë, kam konceptuar një sërë studimesh. I kërkova pjesëmarrësve të kalonin nëpër listë dhe të tregonin se cilat sekrete po ruanin aktualisht. Për çdo sekret që pjesëmarrësit kishin nga lista, pyeta se sa herë në muajin e kaluar e kishin fshehur sekretin në bisedë dhe sa herë kishin menduar spontanisht për sekretin jashtë atyre bisedave. Mesatarisht, një sekret u fsheh nga të tjerët dy herë në muajin e kaluar, por u mendua jashtë atyre bisedave katër herë, pra dy herë më shpesh.

Kam zbuluar se njerëzit i vizitojnë sekretet më shpesh në mendimet e tyre sesa i fshehin ato nga të tjerët. Kështu ishte edhe për prindërit e mi. Më thanë se rrallëherë duhej ta fshihnin sekretin e tyre, por se kishte raste që e mendonin shpesh dhe sekreti u rëndonte.

Në një studim vijues, i pyeta pjesëmarrësit se sa shumë e dëmton secili nga sekretet e tyre mirëqenien e tyre. Zbulova se sa më shumë që pjesëmarrësit thjesht mendonin për sekretet e tyre, aq më shumë ato sekrete dëmtonin mirëqenien e tyre. Megjithatë, mbajtja e shpeshtë e një sekreti në bisedë nuk ishte e dëmshme. Unë zbuloj se edhe sekretet që pjesëmarrësit nuk duhet t’i fshehin kurrë në bisedë mund t’i bëjnë ata të pakënaqur dhe më pak të kënaqur me jetën.

Pse të menduarit për sekretet dëmton mirëqenien, por mos frenimi në bisedë? Ndoshta ju mund të kujtoni një moment veçanërisht të sikletshëm kur dikush ju bëri një pyetje në lidhje me sekretin tuaj dhe ju është dashur të kërceni rreth të vërtetës për të mos e zbuluar atë. Unë kam qenë gjithashtu atje, por, kur bëhet fjalë për universin e sekreteve, kjo rezulton të jetë një përvojë relativisht e rrallë.

Falë natyrës së shpejtë të bisedës, momentet e fshehjes janë të shkurtra, të pakta. Sekreti mesatar nuk del shumë shpesh në bisedë. Dhe sa herë që një sekret bëhet i rëndësishëm për një bisedë, qëllimi ynë i fshehtësisë na përgatit për këto momente. Dhe kështu ne jemi mjaft efektivë në mbajtjen e sekreteve tona të fshehura. Por sekretet tona ekzistojnë para atyre bisedave dhe më pas, dhe këtu depërtojnë dëmet.

Pa diçka specifike për të marrë pjesë (një bisedë, një detyrë pune, një film) – dhe ndonjëherë edhe kur supozohet t’i kushtoni vëmendje diçkaje tjetër – mendja juaj mund të endet larg nga këtu dhe tani. Kur lihet e lirë të endet, mendja juaj mund të mbulojë terrene të gjera, por gjithashtu priret të vizitojë të njëjtat vende vazhdimisht. Kur keni një problem të pazgjidhur ende, mund të jeni i sigurt se mendja juaj do ta kontrollojë këtë problem herë pas here. Si tjetër mund të punoni për të?

Nëse e mbani një sekret tërësisht për veten tuaj, atëherë po i lini vetes vetëm një rrugë për të zgjidhur sekretin, dhe kjo është në të menduarit tuaj. Dhe, për fat të keq, një mendje e pakontrolluar nga reagimet e të tjerëve ka më shumë gjasa të zhvillojë mënyra jo të shëndetshme të të menduarit. Pjesa e vështirë e të pasurit një sekret nuk është se duhet ta fshehim gjatë bisedës, por duhet të jetojmë vetëm me të.

Një nga mënyrat më të mira për të reduktuar dëmin e një sekreti është të flisni me dikë për të. Nuk është e nevojshme t’ia zbuloni sekretin personit nga i cili po e ruani atë, por në kërkimin tim zbuloj se diskutimi i një sekreti me një tjetër të besuar mund të bëjë ndryshimin në botën. Dikush që do të jetë i sjellshëm, empatik dhe jogjykues do t’ju shërbejë mirë këtu. Por nëse nuk jeni ende gati për të folur me dikë, ka rrugë të tjera që mund t’i ndiqni vetë.

Pasi të kuptoni se si ju bëjnë të ndiheni sekretet tuaja, mund t’i kanalizoni emocionet tuaja drejt vendeve më të dobishme.

Në një studim të fundit, kolegët e mi dhe unë mblodhëm përgjigje nga 200 pjesëmarrës që jetojnë në të gjithë Shtetet e Bashkuara. Pjesëmarrësve iu tregua lista e 38 kategorive të zakonshme të sekreteve, dhe ata treguan se cilat po ruanin aktualisht. Disa nga sekretet më të zakonshme që pjesëmarrësit mbanin përfshinin përvoja seksuale, shkelje të besimit, pakënaqësi (me jetën shoqërore, marrëdhënien romantike, pamjen fizike, profesionin) dhe përdorimin e drogës.

Ne matëm sesi secili prej sekreteve të tyre i bënte të ndiheshin. Përvojat e turpit dhe fajit ishin ndër më të zakonshmet. Dhe kështu, në një studim pasues, ne pyetëm se sa sekreti i bën ata të ndihen të pavlerë, të vegjël, të pafuqishëm dhe të pafuqishëm: të gjitha përvojat që lidhen me turpin. Ne gjithashtu pyetëm se sa shumë sekretet e tyre i bën ata të ndiejnë keqardhje, keqardhje dhe tension për diçka që kanë bërë: të gjitha përvojat që lidhen me fajin. Ndërsa turpi dhe faji na bëjnë të ndihemi keq, turpi lind kur njerëzit mendojnë “Unë jam një person i keq”, ndërsa faji lind kur njerëzit mendojnë “Kam bërë një gjë të keqe”.

Sekretet për të cilat pjesëmarrësit ndjeheshin veçanërisht të turpëruar përfshinin dëmtimin e vetvetes, traumën dhe betejat e shëndetit mendor, ndërsa sekretet për të cilat pjesëmarrësit ndiheshin veçanërisht fajtorë përfshinin gënjeshtrën, vjedhjen (çdo lloj marrjeje pa pyetur) dhe tradhtinë e partnerit të tyre.

Nuk kishte rëndësi se për çfarë ishte sekreti, por sa të turpëruar apo fajtor ndiheshin pjesëmarrësit. Sekretet për të cilat pjesëmarrësit ndiheshin më të turpëruar ishin ato të cilave u kthehej më shumë mendjet, dhe as turpi dhe as faji nuk lidheshin me atë se sa shpesh pjesëmarrësit duhej ta mbanin sekretin në bisedë.

Do t’ju falej nëse përdorni fjalët “turp” dhe “faj” në mënyrë të ndërsjellë, sepse, mjaft shpesh, kur ndiejmë njërën, ndiejmë tjetrën. Kur e gjykojmë veten se jemi në gabim, mund të ndihemi të mangët dhe të vegjël – turp – dhe mund të ndjejmë keqardhje dhe pendim – faj. Për shembull, sekretet që ngjallnin më shumë turp ngjallnin edhe më shumë faj: lëndimi i dikujt (emocionalisht ose fizikisht) dhe kryerja e tradhtisë.

Edhe pse turpi dhe faji shpesh vijnë në skenë së bashku, ata nuk largohen në të njëjtën kohë. Turpi mund të qëndrojë më gjatë. Sekretet që shkaktuan më shumë turp ishin ato që mbetën më shpesh në mendjet e pjesëmarrësve.

Por pse? Kur zgjedhim të mbajmë një sekret, ne shmangim çfarëdo ndëshkimi që do të vinte nga informacioni i njohur. Përveçse, shpesh, nuk e lëmë veten kaq lehtë. Njerëzit, në përgjithësi, priren të kenë një ndjenjë të mprehtë drejtësie dhe duan të jetojnë në një botë ku ata që bëjnë gjëra të këqija ndëshkohen për këtë. Dhe kështu, kur ndjejmë se i kemi shpëtuar dënimit, shpesh mendojmë se ende e meritojmë dënimin.

Për të studiuar këtë fenomen, caktova rastësisht pjesëmarrësit në marrëdhënie të përkushtuara që të mendonin për një keqbërje që po e mbanin të fshehtë nga partneri i tyre ose të mendonin për një shkelje që i kishin rrëfyer partnerit të tyre. Mendimi për keqbërjen e fshehtë i bënte njerëzit të ndiheshin sikur ende e meritonin të ndëshkoheshin dhe kjo madje i bëri ata më të interesuar për ndëshkimin. Krahasuar me të menduarit për një keqbërje të rrëfyer, të menduarit për një keqbërje të fshehtë i bëri pjesëmarrësit e hulumtimit tim të dëshironin t’i mohonin vetes kënaqësitë. Për shembull, të menduarit për një sekret i bëri pjesëmarrësit të ndiheshin më pak rehat duke qenë marrës të gjesteve të mira të të tjerëve. Dhe pjesëmarrësit që mendonin se ende e meritonin të ndëshkoheshin, u interesuan edhe për dhimbjen fizike dhe emocionale (në formën e ushtrimeve intensive, të mbytjes së vetvetes në punën e dikujt dhe madje të kalimit të kohës së izoluar nga të tjerët). Shkurtimisht, një arsye për të lënë në qendër të vëmendjes mendimet e një sekreti të turpshëm, shqetësues është sepse ajo dhemb dhe ne mendojmë se e meritojmë atë.

Bazuar në këto gjetje, kolegët e mi dhe unë parashikuam se, në krahasim me sekretin e turpshëm, një sekret fajtor do të ishte më i lehtë për t’u përballuar. Dhe kjo doli të ishte e drejtë. Sekretet që njerëzit mendonin se mund të përballonin më së miri hobi sekret, preferencat dhe dëshirat romantike. Sekretet që njerëzit mendonin se mund të përballonin më së paku vështirësitë e përfshira me shëndetin mendor dhe traumat.

Kur ndihemi të turpëruar për diçka, shpesh përpiqemi ta shmangim problemin krejtësisht, por kur ndihemi në faj, motivohemi për të bërë diçka për të. Dhe kështu, kur njerëzit ndihen fajtorë, ata shpesh duan të korrigjohen dhe të nxjerrin mësime për të ardhmen. Kur e karakterizojmë sjelljen tonë si të gabuar, ne e kuptojmë se mund të veprojmë ndryshe herën tjetër dhe kështu ndihemi të aftë për të bërë më mirë.

Pra, si mund të kaloni nga turpi në faj? Në një seri eksperimentesh të fundit, kolegët e mi dhe unë u përpoqëm të shihnim nëse mund t’i ndihmonim njerëzit të shihnin sekretet e tyre në mënyra më të shëndetshme dhe më pak të turpshme. Përsëri, ne u kërkuam njerëzve të shqyrtonin 38 kategoritë e sekreteve dhe të raportonin se cilat prej tyre mbanin aktualisht. Më pas e ndamë grupin e sekreteve të secilit pjesëmarrës në dy grumbullime.

Për gjysmën e sekreteve të tyre, i pyetëm pjesëmarrësit se cili nga këto tre opsione i përshtatet më së miri sekretit të tyre: 1) Ndihem i turpëruar; 2) Ndihem si njeri i keq; ose 3) Ndihem i pafuqishëm. Ju me siguri do ta njihni këtë gjuhë, sepse e gjitha është e orientuar drejt turpit. Dhe problemi me këtë grup ndjenjash të këqija është se të gjitha ato nuk janë veçanërisht të dobishme kur bëhet fjalë për përballimin. Ndjenja e turpit mund t’ju bëjë të dëshironi të zvarriteni në një vrimë dhe të hiqni dorë plotësisht. Por përgjigje të tilla nuk adresojnë problemet apo nuk punojnë drejt zgjidhjes së tyre. Kur i udhëhoqëm pjesëmarrësit tanë të mendonin për sekretin e tyre përmes këtyre tre nuancave të turpit, nuk kishte rëndësi se cilin opsion zgjodhën pjesëmarrësit.

Thjesht duke menduar për sekretet e tyre në këtë mënyrë i bëri ata të ndiheshin më pak të aftë për të përballuar sekretin. Për gjysmën tjetër të sekreteve të tyre, ne u treguam pjesëmarrësve tre opsione të ndryshme, duke pyetur se cila i përshtatet më mirë sekretit të tyre: 1) Ndihem keq për diçka që kam bërë; 2) Më vjen keq për diçka që kam bërë; ose 3) Ndjej tension për diçka që kam bërë. Në këtë gjendje, ne po i godisnim pjesëmarrësit me një vare psikologjike, duke u kërkuar atyre të lexonin tre herë “diçka që kam bërë”. Tani ndjenjat në ofertë, ndërsa të gjitha negative, lidhen me një veprim të mëparshëm. Kur i udhëhoqëm pjesëmarrësit tanë të përqendroheshin në veprimet e tyre të mëparshme, ne i shtynim ata drejt fajit. Përsëri, nuk kishte rëndësi se cilin opsion zgjodhën pjesëmarrësit. Thjesht duke menduar për një sekret në këtë mënyrë më të shëndetshme i bëri ata të ndiheshin më të aftë për të përballuar sekretin.

Ky efekt është i thjeshtë por i fuqishëm.

Në vend që të përqendroheni në atë se sa keq ju bën të ndiheni për veten tuaj një sekret, mendoni më konkretisht për sjelljen në fjalë (kjo është pjesa e thjeshtë). Ju mund të dëshironi që gjëja për të cilën ndiheni keq të mos ketë ndodhur kurrë, por kjo dëshirë nuk do t’ju çojë askund. Në vend të kësaj, përqendrohuni në atë që mund të bëni ndryshe herën tjetër dhe çfarë mund të bëni duke ecur përpara në të ardhmen.

Dhe pastaj, si magji, ndjenja se jeni në gjendje të përballeni mirë përkthehet në… (rrokullisje daulle) të përballeni mirë. Kur besojmë se mund t’i kontrollojmë emocionet tona, ne bëhemi më të sigurt në përpjekjet tona për ta bërë këtë – dhe më efektivë për të qëndruar të qetë dhe në kontroll.

Ndryshimi i mënyrës se si mendoni për një sekret (ose ndonjë faktor tjetër stresues) për mirë do t’ju çojë në zgjidhjen më aktive të problemeve, dhe kjo mund të përfshijë edhe kontaktin me të tjerët për ndihmë. Kur njerëzit ndjejnë më shumë kontroll mbi emocionet e tyre, ata raportojnë mirëqenie më të lartë.

Po kështu, studimet e mia zbulojnë se kur ndihesh i aftë të përballosh sekretin tënd, sekreti të lëndon më pak, çdo ditë. Shpesh, kur ripërsëritim detajet e sekretit, fokusohemi te e kaluara. Dhe zbuloj se kur fiksohemi në të kaluarën, të menduarit për sekretet priret të jetë i dëmshëm. Në të kundërt, të menduarit e përqendruar në të tashmen ose të ardhmen për sekretet mund t’ju ndihmojë në të vërtetë të hartoni një rrugë më të mirë jete. Nëse një sekret i juaji ju vjen në mendje, mendoni se çfarë do të thotë sekreti për të tashmen tuaj dhe gjurmoni rrugët e ndryshme që mund të ndiqni në të ardhmen.

Dhe këtu hyn kalimi nga turpi në faj. Studimet e mia tregojnë se kur njerëzit ndihen fajtorë dhe jo të turpëruar, ata bëhen më të interesuar të mësojnë nga e kaluara dhe të ecin përpara prej saj.

Të ndihesh në faj është një gjë e mirë. Kur njerëzit ndihen fajtorë, ata bëhen të motivuar për të bërë diçka për këtë. Ju nuk mund ta ndryshoni të kaluarën, sado që dëshironi të ishte kështu. Por ju mund të lëvizni në drejtimin e duhur sot, dhe të vazhdoni ta bëni këtë nesër.

Prindërit e mi ende pendohen që nuk më thanë mua dhe vëllait tim më herët për sekretin e konceptimeve tona të donatorëve. Edhe pse sekreti është zbuluar tani, prindërit e mi ende mund të ndihen keq për të. Për fat të mirë, ata nuk e bëjnë. Unë i kam siguruar prej kohësh se nuk e mbaj sekretin kundër tyre dhe se të mësuarit se nuk jam i lidhur biologjikisht me babin dhe familjen e tij, në fakt i bëri marrëdhëniet e mia me ta të ndiheshin më domethënëse, jo më pak; marrëdhëniet tona nuk bazohen në një ndjenjë detyrimi gjenetik, por në një ndjenjë më të thellë të familjes, afërsisë dhe dashurisë.

Ndërsa nuk mund ta ndryshoni përmbajtjen e sekretit tuaj, mund të ndryshoni mënyrën se si ndiheni për të, dhe ky është qëllimi.