Autor: Naser Shatrolli, krijues dhe kritik arti

”Nuk e di nëse mund t’i dua dy gra, por e di që nuk mund t’i dua dy atdhe.’’ Janë
fjalët e Stendalit, shkrimtar i shquar francez, autor i romanit “ E kuqja dhe e
zeza’’, i shkruar në vitin 1830.
Në përbrendësinë e ngjyrave dardane është formula e brumit të Kosovës që ka
parakaluar nëpër furrat ku janë shkrirë derte e të bëma historike, ndërsa
pjesëmarrja e një liste të zgjeruar artistësh me reputacion vendor dhe regjional janë
itinerar kalendarik vjetor, për të dëftuar në këtë ekspozitë me karakter festiv, për
atë që kemi sot dhe për atë që nuk e kishim dje. Ekspresiviteti krijues
kontekstualizohet me dinjitetin e heroit, siç është koka e pashembullt e Adem
Jasharit, që është bërë kambanë lirie për të ndershmit.
Përse bëhen luftërat? Kush i nxitë ato? A ka prodhuar arti diktatura në histori?!
Nëse i referohemi historisë, diktatorët në luftëra të përgjakura çuditërisht kanë
pasur shije për artin, madje janë bërë model artistik në oborre mbretërore, duke e
imponuar vetveten e tyre te të tjerët. Ç’është liria e një kombi, do të pyeste një
fëmijë njomak që ka interes për të kuptuar në thelb kuptimin e etimologjisë së
fjalës. Esat Valla, piktor i zellshëm dhe i ditur, që iu ka nënshtruar kësaj disipline,
do të thoshte: Arti është energji ushtarake që i bënë konkurrencë drejtpërdrejtë
lirisë dhe Zotit. Po kështu, edhe Bardha Buza që ka guxim krijues për ta qarë në
dysh kokën e shqiponjës në kontekst të Rozafatit, e vendos në mes të dy brigjesh
për nevoja të komunikimit. Pra, arti tërthorazi është i qumësht fëmijëror për
origjinën e njeriut dhe ngelet parantezë në kultin e mendimit filozofik. Ngjashëm
me të, arti identifikohet me nënqiellin e një mendësie që mbështillet me kopertina
të trasha të letërsisë së vjetër.
Sa artefakte trashëgimore mban Serbia në muzetë e tyre në Beograd? Është pyetje
retorike që i bën prezenca e veprës së Budim Berishës. Çfarë iu duhet historia jonë
atyre, do të pyeste Isa Alimusa që ka me qindra e mijëra vepra të këtij lloji që
pasqyrojnë shekujt e kësaj treve. Arti mbase peshohet me tokën, me paraardhësit,
me filozofinë mitologjike dhe biblike, me kulturën e gjerë trashëgimore, andaj, na
vjedhin të tjerët, do të thoshte prezenca e veprës së Agron Bytyçit. Pra, arti është
fakt, është gjini e veçuar që e do edhe Zoti, meqë përbashkon rreth një ideje
konkrete apo abstrakte të ditur e të paditur, do të thoshte Safet Spahiu.
Arti është bronz skulptural i cili merr përmasa muzeore kur ka bazë në tregun e
vlerave historike. Sabri Behrami, Butrin Morina dhe Selam Kastrati janë sonte
gardianë të kësaj kulture daltuese. Tema e sontme, realisht, i paraprinë gjenezës do
të thoshte vjershëtori i pikturës, profesor Musë Prelvukaj. Për tiparet e këtyre
legjendave, për veçoritë apo për karakteristikat e ngjyrave të kësaj filozofie që
ndërthuren me nuancat e ngjyrave të krenarisë dhe që janë muzë frymëzimi dhe
lakmie për të tjerët, do të thoshin Luljeta Rama Muçaj, Arlinda Hajrullahu, Eliza

Hoxha, Lirije Buliqi, Saba Berisha–Ismajli, Saranda Kika-Bahtiri, Valbona Gashi,
Arta Rushiti. Nga aspekti i të krijuarit artisti ngelet enigmë elitare në rebusin
krijues. Po përpiqem që të dëftoj ide tërthorazi për të ngritur në nivel të
përgjegjshmërisë artin e krijuesve tanë. Vendet prej nga vijnë piktorët e kësaj
kategorie për dioptrinë kritike ngelen fjalëkryq studimor do të thoshin artistët:
Fehmi Hoxha dhe Refki Gollopeni. Këtë modul arketipor e vërej në shtëpinë e zezë
me dritare të kuqe të Mervan Mustafës, kështu portretohen dhe veprat e tjera të
Qazim Xhylanit, Mentor Avdilit, Avdi Hajdarit-Kame, Fatmi Jukës, Leart Hysenit.
Arti është i urtë, është libër i shenjtë, i matur, i ditur, i qartësuar, nuk hap derën më
shumë se që duhet hapur, do të thoshte menaxheri i “Open Art Gallery”, piktori
Naim Spahiu.
Pra, kjo ekspozitë në këtë datë tërësisht simbolike, koincidon me peshoren e lirisë
në pikturën bashkëkohore.
Në përmbyllje të perdes, ekspozita e kësaj nate shkurti na bënë të kujdesshëm
sidomos kur e mbyllim derën e mendimeve tona. Është intuitë proverbiale që do të
përshtatej me ideatorin e këtij eventi pamor, piktorin Anton Krasniqin, që është
dhe ideator dhe kurator i kësaj kurrikule kërkimore dhe kulturore, parasëgjitash.