Gazeta The Washington Post, në një shkrim të datës 28 janar 1999, rreth dy javë pas Masakrës së Reçakut, e kishte informuar opinionin botëror për atë që kishte ndodhur në Reçak të Shtimjes, pas përpjekjeve të autoriteteve të Beogradit për ta fshehur krimin.

Sipas The Washington Post, që artkullin e bazonte në përgjime telefonike  të shteteve perëndimore, sulmi në Reçak ishte kryer me urdhër nga Beogradi, nga Nikolla Shainoviq, njeriu më i besuar i Sllobodan Millosheviq.

Shainoviq, që më vonë ishte dënuar nga Gjykata e Hagës më 2009, për shkak të krimeve ndaj civilëve në Kosovë, kishte tentuar ta fsheh masakrën bashkë me kreun e policisë përgjegjës për Kosovë Sreten Llukiq, po ashtu i dënuar nga Haga për krimet në Kosovë si pjesë “e ndërmarrjes së përbashkët kriminale”.  Përgjimet  e publikuara nga “WP” kishin treguar në detaje skenarët që i kishin diskutuar ata.

“Në telefonatat gjatë ditëve në vijim, Shainoviq dhe Lukiq shprehën shqetësimin për reagimin ndërkombëtar dhe diskutuan se si t’i bënin vrasjet të dukeshin si rezultat i një beteje të ashpër. Përpjekjet e tyre për të mbuluar atë që ndodhi vazhduan…Një masë për të cilën Shainoviq avokoi në bisedat e tij ishte mbyllja e kufirit të Kosovës me Maqedoninë për të parandaluar hyrjen e Louise Arbour, një hetuese e lartë e OKB-së për krimet e luftës. Arbour u kthye mbrapsht. Një tjetër kërkesë ishte  që trupat e Ministrisë së Brendshme të luftonin për të rimarrë kontrollin e vendit të vrasjeve për të rimarrë trupat” shkruante gazeta.

Shainoviq, disa javë më vonë do të dërgohej në konferencën e Rambujesë nga bosi i tij në Beograd, Sllobodan Millosheviq. Por, shkrimi i The Washington Post e kishte “shkatërruar atë”

Ambasadori aktual i SHBA’së në Beograd, Christopher Hill në autobiografinë e tij, e kishte përshkruar gjendjen e Shainoviqit në kështjellën franceze.

“Kam kaluar një kohë të konsiderueshme në Kosovë me Shainoviq, duke u përpjekur që t’i pastrojë rrugët nga forcat serbe për të siguruar se personat e zhvendosur mund të kthehen në shtëpitë e tyre si dhe qasjen humanitare. Ai ishte inteligjent. I drejtëpërdrejtë dhe shumë i aftë. Por, në Rambuje, ai ishte njeri i shkatërruar. Dy javë më herët, përgjimet e telefonatave të celurarit të tij rodhën në Ëashington Post, dhe duket se e implikuan atë në urdhërat për ta kryer Masakrën e Reçakut. Shainoviq e kuptoi se cka nënkuptojnë këto përgjimet që u publikuan. (ai u arrestua më 2 maj 2003 dhe u shpalllë fajtor”.

Dje në Reçak është përkujtuar 24 vjetori i Masakrës ku ka marrë pjesë edhe Ëilliam Ëalker i cili në cilësinë e Shefit të KVM (Misioni Verifikues i Kosovës), vrasjet i kishte cilësuar si krim kundër njerëzimit për cka Beogradi e kishte shpallur Persona Non Grata.

Në vijim mund ta lexoni shkrimin e plotë të Washington Post

Serbët tentuan ta fshehin masakrën

 R. Jeffrey Smith 28 Janar 1999

Sulmi në këtë fshat të Kosovës (Reçak), që çoi në vrasjen e 45 civilëve shqiptarë etnikë, 12 ditë më parë, u bë me urdhër të zyrtarëve të lartë të qeverisë së Beogradit, të udhëhequr nga serbët, të cilët më pas orkestruan fshehjen e masakrës pas protestave ndërkombëtare

 Të zemëruar nga vrasja e tre ushtarëve në Kosovë, zyrtarët urdhëruan forcat qeveritare që të ndërmarrin një sulm të rëndë më 15 janar në Reçak për të kërkuar guerilët shqiptarë etnikë që besohet se janë përgjegjës, sipas burimeve perëndimore të njohura me përgjimet.

Ndërsa numri i civilëve të vdekur nga sulmi rritej dhe përballë dënimit ndërkombëtar, zëvendëskryeministri i Jugosllavisë dhe gjenerali në krye të forcave serbe të sigurisë në Kosovë provuan sistematikisht të fshihnin atë që kishte ndodhur, sipas bisedave telefonike (përgjimeve) midis të dyve.

Detajet e bisedave, të cilat u vënë vënë në dispozicion nga burime perëndimore, hedhin dritë të re mbi sulmin dhe pasojat e tij, e kanë sjellë përsëri NATO-n në prag të konfrontimit me presidentin jugosllav Slobodan Millosheviç për shkak të represionit të qeverisë së tij ndaj shqiptarëve etnikë separatistë në Kosovë.

Telefonatat tregojnë se sulmi ndaj Raçakut u monitorua nga afër në nivelet më të larta të qeverisë jugosllave dhe kontrollohej nga komandanti i lartë ushtarak serb në Kosovë, krahinë e Serbisë, republika dominuese në Jugosllavi. Trupat e 45 civilëve shqiptarë etnikë u zbuluan në një kodër jashtë fshatit nga banorët dhe vëzhguesit ndërkombëtarë menjëherë pasi forcat qeveritare u tërhoqën. “Ne duhet të kemi një hetim të plotë dhe të pavarur për këtë për t’i shkuar deri në fund,” i tha një zyrtar i lartë i administratës së Clinton gazetarit Dana Priest në Uashington.

“Përgjegjësit duhet të sillen para drejtësisë”.

Në një seri bisedash telefonike, zëvendëskryeministri Nikola Shainoviq dhe gjenerali i Ministrisë së Brendshme serbe, gjenerali Sreten Lukiç, shprehën shqetësimin për reagimin ndërkombëtar ndaj sulmit dhe biseduan se si t’i bënin vrasjet të dukeshin sikur ato të kishin ndodhur nga një betejë midis trupave qeveritare dhe pjesëtarëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës separatiste. Objektivi ishte të sfidoheshin pretendimet e të mbijetuarve – të mbështetura më vonë nga vëzhguesit ndërkombëtarë – se viktimat ishin vrarë në një masakër të stilit të ekzekutimit dhe të qetësoheshin presionet për një përgjigje ushtarake të NATO-s. Shainoviq është zyrtari më i lartë në qeverinë jugosllave përgjegjës për çështjet e Kosovës dhe ka qenë i pranishëm në shumicën e negociatave me zyrtarë të lartë perëndimorë; disa zyrtarë perëndimorë thanë se janë në dijeni se ai i raporton  Millosheviqit për çështjet e Kosovës.

“Ne shpesh e shohim atë si lidhjen midis qeverisë në Beograd dhe administratës këtu poshtë” në Kosovë, tha një zyrtar. Ushtria jugosllave dhe trupat e Ministrisë së Brendshme serbe kanë zhvilluar një fushatë 11-mujore kundër guerilëve shqiptarë etnikë që kërkojnë pavarësinë për Kosovën, ku shqiptarët etnikë numerikisht tejkalojnë serbët 9 me 1, por serbët kanë të gjithë pushtetin. Të paktën 1000 civilë janë vrarë në konflikt. Sipas një marrëveshjeje të tetorit të vendosur ndaj Millosheviçit me kërcënimin e sulmeve ajrore të NATO-s, udhëheqësi jugosllav pranoi të tërhiqte disa nga forcat e tij nga Kosova dhe konflikti u qetësua pasi të dyja palët mbajtën — edhe pse në mënyrë sporadike — një armëpushim jozyrtar. Kjo ndryshoi në këtë fshat bujqësor kur ushtria dhe trupat e Ministrisë së Brendshme u mblodhën në zonë.

Si rezultat i sulmit, fshati është shndërruar në një vend fantazmë, i larë në mjegull të dendur e të lagësht që mbulon shkurre të mbështejlla me akull dhe pemë pa gjethe. Shumë prej shtëpive të saj u shkatërruan nga zjarri i drejtpërdrejtë nga tre tanke të ushtrisë T-55. Tani ka vetëm pak qen, një grusht gomarësh dhe një numër të madh kafshësh të tjera shtëpiake ku dikur jetonin më shumë se 1500 shqiptarë etnikë. Një burim i njohur me telefonatat mes udhëheqësve ushtarakë në Kosovë dhe zyrtarëve në Beograd më 15 janar dhe ditët në vijim tha se ato tregojnë se “qëllimi ishte që të sulmonim ashpër ” për të gjetur tre guerilë të cilët zyrtarët e sigurimit të qeverisë i fajësuan për pritën ndaj një Karvani i Ministrisë së Brendshme më 8 janar në jugperëndim të Reçakut, në të cilin vdiqën tre ushtarë.

“Ishte një mision kërkimi dhe shkatërrimi” me miratim të qartë në Beograd, tha burimi. Ndërsa zjarri i tankeve dhe i artilerisë dhe muhabeti i mitralozëve jehonë në kodrat përreth Raçakut, sipas burimeve perëndimore, Shainoviq e thirri Llukiqin nga Beogradi. Shainoviq ishte i vetëdijshëm se sulmi ishte duke u zhvilluar dhe ai donte që gjenerali t’i tregonte atij se sa njerëz ishin vrarë. Llukiq u përgjigj se në atë moment numri ishte 22, thanë burimet. Në telefonatat gjatë ditëve në vijim, Shainoviq dhe Lukiq shprehën shqetësimin për reagimin ndërkombëtar dhe diskutuan se si t’i bënin vrasjet të dukeshin si rezultat i një beteje të ashpër. Përpjekjet e tyre për të mbuluar atë që ndodhi vazhduan, thanë burimet perëndimore.

Një masë për të cilën Shainoviq avokoi në bisedat e tij ishte mbyllja e kufirit të Kosovës me Maqedoninë për të parandaluar hyrjen e Louise Arbour, një hetuese e lartë e OKB-së për krimet e luftës. Arbour u kthye mbrapsht. Një tjetër kërkesë ishte  që trupat e Ministrisë së Brendshme të luftonin për të rimarrë kontrollin e vendit të vrasjeve për të rimarrë trupat. Forcat serbe filluan një sulm të dytë mbi fshatin më 17 janar, dhe të nesërmen i morrën trupat e grumbulluar në xhami dhe i transferuan në  morg në Prishtinë, në kryeqytetin e provincës. E treta ishte për të eksploruar nëse për vrasjet mund të fajësohej një grup i pavarur dhe i armatosur që supozohej se erdhi në rajon për t’i sulmuar banorët e Raçakut pasi trupat qeveritare ishin larguar. Shainoviqit iu tha se ky propozim nuk ishte e realizueshëm. Menjëherë pas sulmit, një zëdhënës i qeverisë jugosllave tha se trupat që u gjetëm në kodër ishin anëtarë të armatosur dhe me uniforma të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

Kjo u kundërshtua nga inspektorët dhe gazetarët ndërkombëtarë që mbërritën në vendngjarje më 16 janar dhe gjetën dhjetëra kufoma në tokë, të gjitha me rroba civile. Zyrtarët qeveritarë më vonë pretenduan se disa nga viktimat u kapën aksidentalisht në një shkëmbim zjarri midis forcave të sigurisë dhe rebelëve ose u vranë qëllimisht nga guerilët për të provokuar zemërim ndërkombëtar. Por të mbijetuarit, vëzhguesit diplomatikë dhe kryengritësit që ishin në zonë në kohën e vrasjeve thonë se ka pasur pak të shtëna brenda qytetit në fillim të sulmit dhe se asnjë betejë nuk ishte duke u zhvilluar rreth orës 13:00, kur thuhet se shumica e viktimave kanë vdekur. Këto burime thonë se forcat e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës nuk ishin vendosur pranë një gryke ku u gjetën të paktën 23 trupa dhe se asnjë nga lisat në zonë nuk kishte shenja plumbash që të sugjeronin për një betejë.

Një ekip patologësh mjeko-ligjorë që mbërritën në Kosovë nga Finlanda të premten e kaluar, një javë pas vrasjeve, nuk kanë gjetur asgjë që të kundërshtojë këto rrëfime, sipas një zyrtari perëndimor. “Nga autopsitë ka filluar të dalë një foto dhe është tragjike”, tha një burim tjetër, duke shpjeguar se llojet e plagëve të viktimave tregojnë se ata janë “poshtëruar” para se të qëlloheshin nga disa drejtime. E fundit nga 40 autopsitë do të përfundonte sot dhe patologët finlandezë thonë se raporti i tyre përfundimtar do të jetë gati javën e ardhshme. Por përfundimi i tyre paraprak është në përputhje me një rrëfim të dhënë më 16 janar nga Imri Jakupi, 32 vjeç, banor i Raçakut, i cili tha se i shpëtoi vdekjes duke vrapuar në pyll.

Ai tha se ai dhe burra të tjerë ishin grumbulluar nga forcat e sigurisë gjatë kontrolleve shtëpi më shtëpi dhe ishin urdhëruar të ecnin përgjatë një lugine përpara se trupat “të fillonin të gjuanin nga kodrat mbi ne… Të shtënat vinin nga gjithkund”. Sipas Shukri Bujës, 32 vjeç, komandant i forcave guerile në zonë, Raçaku ishte shtëpia e shumë kryengritësve, siç dyshonin zyrtarët e sigurimit të qeverisë. Por ai tha se shumica e tyre u larguan në kodra në fillim të 15 janarit nga një valë zjarri artilerie dhe tankesh. “Na qëlluan nga tre anët… dhe ata lëvizën forcat e tyre gjatë ditës, kështu që ishte shumë e vështirë për ne që të zbrisnim në fshat,” tha Buja.

Fshatarët u thanë inspektorëve dhe gazetarëve në vendngjarje më 17 janar se shumë nga të vdekurit u panë për herë të fundit të gjallë në duart e trupave të Ministrisë së Brendshme, të cilët thanë se ishin të arrestuar. Shumë nga trupat e përfshirë në operacion mbanin maska të zeza të skive, por të mbijetuarit thanë se njohën disa policë lokalë dhe civilë serbë me uniforma. Jakupi dhe një tjetër banor i Reçakut, Rem Shabani, u thanë gazetarëve se ata dëgjuan disa nga ato që po thoshin trupat në telekomandat e tyre ndërsa dy grupe burrash po largoheshin nga fshati. “Sa prej tyre janë atje?” pyeti një ushtar. Kur përgjigja u kthye si 29, kujton Shabani, urdhri i dhënë ishte: “Mirë, sillni ata”. Jakupi tha se më pas dëgjoi një urdhër tjetër: “Tani bëhuni gati për të qëlluar”. Ai u largua para se të gjuanin./Express