Ndërsa ushtria e Vladimir Putin po përparon në Kiev dhe raketat ruse po godasin qytetet e Ukrainës, Amerikës dhe aleatëve të saj u është kërkuar të ndërhyjnë. Më 28 shkurt, presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky, përsëriti kërkesën e tij të mëparshme për Perëndimin që të bllokonte hapësirën ajrore të vendit.

“Populli ukrainas po kërkon dëshpërimisht që Perëndimi të mbrojë qiellin tonë. Ne po kërkojmë një zonë ndalim-fluturimi.”

Kjo ishte kërkesa e gazetares ukrainase që u përball me kryeministrin e Mbretërisë së Bashkuar Boris Johnson në një konferencë shtypi të martën, raporton Insajderi.

Por pavarësisht nga sulmet ruse që godasin zonat e banuara të Ukrainës, dhe një numër në rritje të viktimave civile, ka pak shenja se Perëndimi do të zbatojë një zonë ndalim-fluturimi. 

Cilat janë zonat e ndaluara për fluturime?

Një zonë e ndaluar fluturimi i referohet çdo rajoni të hapësirës ajrore ku është vërtetuar se disa avionë nuk mund të fluturojnë.

Mund të përdoret për të mbrojtur zona të ndjeshme, të tilla si rezidencat mbretërore, ose mund të futet përkohësisht gjatë ngjarjeve sportive dhe tubimeve të mëdha.

Në një kontekst ushtarak, një zonë ndalim-fluturimi është projektuar për të ndaluar aeroplanët të hyjnë në hapësirën ajrore të ndaluar, zakonisht për të parandaluar sulmet ose mbikëqyrjen.

Ajo duhet të zbatohet me mjete ushtarake.

Kjo mund të jetë mbikëqyrje, sulme parandaluese kundër sistemeve mbrojtëse ose rrëzimi i avionëve që hyjnë në zonën e kufizuar, raporton Insajderi.

Një zonë ndalim-fluturimi mbi Ukrainë do të nënkuptonte që forcat ushtarake – veçanërisht forcat e NATO-s – do të angazhoheshin që të rrëzonin çdo avion rus të pikasur në ato qiej dhe do të qëllonin mbi ta nëse është e nevojshme.

Pse Perëndimi nuk do të prezantojë një të tillë në Ukrainë?

Forcat e NATO-s që angazhohen me avionë ose pajisje ruse rrezikojnë një përshkallëzim të shpejtë.

“Ju nuk mund të thoni thjesht ‘kjo është një zonë ndalim-fluturimi’. Ju duhet të zbatoni një zonë të ndaluar fluturimi,” tha ish gjenerali i forcave ajrore amerikane Philip Breedlove për revistën Foreign Policy.

Gjenerali, i cili shërbeu si komandanti suprem i aleatëve të NATO-s nga viti 2013 deri në 2016, tha se ndërsa ai mbështet thirrjet për një zonë të ndaluar fluturimi në Ukrainë, është një vendim shumë serioz për t’u marrë.

“Kjo është e barabartë me luftën. Nëse do të shpallim një zonë ndalim-fluturimi, ne duhet të heqim aftësinë e armikut për të goditur dhe prekur zonën tonë të ndalim-fluturimit.”

Deputeti i Mbretërisë së Bashkuar Tobias Ellwood, i cili kryeson Komitetin e Mbrojtjes, ka mbështetur idenë e një zone ndalim-fluturimi të pjesshme ose totale, duke i bërë thirrje NATO-s që të ndërhyjë për shkak të vdekjeve të civilëve dhe krimeve të supozuara të luftës.

Por sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg përjashtoi përfshirjen e organizatës, duke i thënë NBC të hënën: “Ne nuk kemi ndërmend të lëvizim në Ukrainë, as në tokë, as në ajër”.

Sekretari i Mbrojtjes i Mbretërisë së Bashkuar, Ben Wallace e ka bërë të qartë se Britania nuk do të ndihmojë në zbatimin e një zone të ndaluar fluturimi mbi Ukrainë, sepse luftimi i avionëve rusë do të shkaktonte një “luftë në të gjithë Evropën”.

Duke folur për programin Today të BBC Radio 4, ai tha: “Unë nuk do të shkaktoj një luftë evropiane, por ajo që do të bëj është të ndihmoj Ukrainën të luftojë çdo rrugë me çdo pajisje që mund t’i arrijmë dhe ne do t’i mbështesim ata.”, raporton Insajderi.

Dhe SHBA e ka përjashtuar gjithashtu atë, për arsye të ngjashme.

Por edhe aludimi më i dobët i një lufte botërore, e cila mund të shndërrohet në një luftë bërthamore, do të thotë skenë e tmerrshme e civilëve nën sulm, gjasat për ndonjë zonë ndalim-fluturimi në Ukrainë janë të pakta deri tani.

A janë përdorur më parë zonat e ndalim-fluturimit?

Pas Luftës së parë të Gjirit në vitin 1991, SHBA dhe partnerët e koalicionit krijuan dy zona ndalim-fluturimi në Irak për të parandaluar sulmet kundër disa grupeve etnike dhe fetare. Kjo u bë pa mbështetjen e Kombeve të Bashkuara.

Në vitin 1992 gjatë konfliktit në Ballkan, OKB-ja miratoi një rezolutë e cila ndaloi fluturimet e paautorizuara ushtarake në hapësirën ajrore të Bosnjës.

Këshilli i Sigurimit i OKB-së miratoi gjithashtu një zonë ndalim-fluturimi si pjesë e ndërhyrjes ushtarake të vitit 2011 në Libi .

Zonat e Bosnjës dhe Libisë u përforcuan nga forcat e NATO-s./BBC